Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Mustafa Memduh Şevket Esendal Kimdir? Edebiyatımızın tanınmış bir öykü yazarı Mustafa Memduh Şevket Esendal, 1883 yılında Çorlu’da doğdu. Varlıklı bir çiftçi ailesinin 3 oğlundan ikincisidir. Edirne Lisesindeki eğitimini savaş ve göçler nedeniyle yarım bırakmıştır. Arapça, Farsça ve Fransızcayı kendi kendine çalışarak öğrenmiştir. Balkan Savaşı ve Bulgar baskınlarından dolayı çiftliklerini bırakarak İstanbul’a göç eden aile; savaştan sonra tekrar Çorlu’ya dönmüştür. I. Dünya Savaşının başlayınca tekrar İstanbul’a dönen aile, tüm mal varlığını kaybetmiş ve geçim sıkıntısına düşmüştür. Memduh Şevket Esendal, babasının ölümü üzerine 1907 yılında ailesinin geçimini üstlenerek memuriyete başlamıştır.
Mustafa Memduh Şevket Esendal Kimdir?
1906’da İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi olan yazar, Esnaf Odaları Mümessilliği ve Anadolu Vilayetleri Müfettişliği görevlerinde bulundu. Müfettişlik yaptığı sırada Anadolu insanını daha iyi tanıma fırsatı buldu. I. Dünya Savaşı sırasında İstanbul’daki beslenme problemi ile ilgili görevleri üslendi. İngilizler, 13 Kasım 1918 günü İstanbul’daki İttihat ve Terakki merkezini bastı. Bu sırada orada bulunan Memduh Şevket, kaçmayı başardı. İtalya’da bir süre saklandıktan sonra 1920’de işgale karşı ulusal direnişin lideri Mustafa Kemal’in çağrısı üzerine Ankara’ya geldi.
1921’de Ankara’daki milli hükümetin ilk yurtdışı temsilciliğini açtığı Bakü’ye “orta elçi” olarak gönderildi. 1924 yılında SSCB’nin, bağımsız Azerbaycan Devleti’ne son vermesiyle birlikte Bakü’deki Türk temsilciliği kapandı ve Memduh Şevket ülkeye döndü. 1925’de Mekteb-i Sultani ve Kabataş Lisesi’nde coğrafya öğretmeni olarak çalıştı. Aynı yıl, “Meslek” adlı haftalık gazetede ilk öyküleri yayınlandı. “Miras” adlı romanı aynı gazetede tefrika edildi. Memduh Şevket Bey, bu gazetede resim ve karikatürler de yayımlamış ve bazı karikatürlerinden dolayı kovuşturmaya uğramıştır.
Memduh Şevket Esendal, 1925 yılının sonunda Tahran’a elçi olarak atandı. 1930 yılında bu görevinden istifa etti. 1931-1933 yılları arasında Elâzığ milletvekili olarak TBMM’de yer aldı. 1932’de ilk Türk Dil Kurultayı’na Elazığ milletvekili olarak katıldı. Kabil büyükelçiliğine atanınca 1933’te milletvekilliğinden istifa etti.
1933-1941 arasında Kabil büyükelçiliği görevlerinde bulundu. II. Dünya Savaşı’nda ülkenin Alman-İtalyan nüfuzuna girmesini engelleyip, Sadabat Paktı’nda yer almasını sağlamada rol aldı.. Daha önce Vakit gazetesinde tefrika ettiği “Ayaşlı ile Kiracıları” adlı romanını Kabil elçisi olduğu dönemde, 1934 yılında yayımladı. Bu, onun kitap olarak yayımlanan ilk romanıdır. Soyadı Kanunu çıktığında kendisine “Esendal” soyadını İsmet İnönü verdi.
1945’te CHP Genel Sekreterliği’ni bıraktı ve sadece edebiyatla ilgilendi. Öyküleri, “Sanat ve Edebiyat”, “Seçilmiş Hikayeler”, “Ulus”, “Ülkü”, “Hisar”, “Pazar Postası”, “Türk Dili” gibi gazete ve dergilerde yayınlandı. 1923-1926 ve 1946-1952 yılları arasında yoğun bir şekilde yazdı. Esendal, 16 Mayıs 1952 tarihinde Ankara’da öldü.
Mustafa Memduh Şevket Esendal’ın Eserleri ve Özellikleri
Türkçe hikâye denince akla ilk gelen isimdir. Durum hikâyeciliğinin (Çehov tarzı) Türk edebiyatındaki temsilcisi olarak kabul edilen Esendal’ın 224 öyküsü bulunmaktadır. En çok bilinen eseri 1934 yılında yayımlanan Ayaşlı ile Kiracıları adlı romanıdır. Eserlerinde Kurtuluş Savaşı öncesi yaşanan çaresizlikler, batı özentisi, sömüren ve sömürenler, kadın sorunları ve evlilik sorunlarını işlemiştir. Sade ve temiz bir dille yazdığı öykülerinde derin bir insan sevgisi vardır.
Mustafa Memduh Şevket Esendal’ın Hikayeleri
Hikayeler-Birinci kitap (1946, “Otlakçı” adıyla yeniden basımı 1958).
Hikayeler-İkinci kitap (1946, “Mendil Altında” adıyla yeniden basımı 1958).
Temiz Sevgiler (1965).
Ev Ona Yakıştı (1972).
Hikâyeleri, 1983’ten itibaren 14 kitap halinde yeniden şu isimlerle basılmıştır:
Otlakçı (1983)
Mendil Altında (1983)
Sahan Külbastısı (1983)
Veysel Çavuş (1984)
Bir Kucak Çiçek (1984)
İhtiyar Çilingir (1984)
Hava Parası (1984)
Bizim Nesibe (1985)
Kelepir (1986)
Gödeli Mehmet (1986)
Güllüce Bağları Yolunda (1992).
Kaçanı Kovalar (1993).•
Hayat Ne Tatlı
Mustafa Memduh Şevket Esendal’ın Romanları
Ayaşlı ile Kiracıları (1934)
Miras
Vassaf bey
Mustafa Memduh Şevket Esendal’ın Hatıraları
Tahran Anıları ve Düşsel Yazılar (1998)
Mektup
Kızıma Mektuplar (2001)
Oğullarıma Mektuplar (2
