Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Maliye ya da Kamu Maliyesi, devletin mali faaliyetlerini inceleyen ve bu faaliyetlerin neden ve sonuçlarını araştıran bilim dalıdır. Dünyadaki ismi Kamu Ekonomisi olan Kamu Maliyesi, devletin harcama ve gelirlerinin iktisadi faaliyetler üzerindeki etkilerini incelemektedir.
Maliye Kavramının Kökeni
Maliye, finans kavramıyla aynı anlamda olmasına karşın, uygulamadaki anlamı ve amacı bakımından farklı kavramlar olarak kullanılmaktadır. İngilizcede “public finance”, Fransızcada “finance publique” olarak kullanılan kamu maliyesi terimi, Türkçeye Tanzimat öncesi dönemde girmiştir. Kökeni “mal” teriminden gelmektedir. 1837 yılında kurulan ve o zamanki adı Umur-ı Maliye Nezareti olan Maliye Bakanlığı ile birlikte “maliye” kavramı dilimizde yerleşmiştir.
Maliye’nin Tarihçe
İnsanlık tarihinde Maliye’nin bir bilim olarak ortaya çıkması yeni sayılır. 1600’lü ve 1700’lü yıllar arasında Avrupa’daki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Bu dönem ekonomide ve üretim araçlarının gelişimi, sanayi devrimi dönemini de kapsamaktadır. Devamla tüm dünyayı etkisi altına alan büyük 1929 ekonomik buhranı, Kamu Maliyesi kavramına büyük önem kazandırmıştır.
Maliye kavramı, iktisadi ve hukuki kavramları da kapsayan bir disiplini ifade eder hale gelmiştir. 1929’daki ekonomik krizle birlikte ekonomik sorunların Kamu Maliyesi politikaları ile çözülmesi fikri ağırlık kazanmıştır.
Kamu Maliyesi kavramı için en detaylı tanımlama Henry Carter Adams tarafından yapılmıştır. Adams’a göre kamu maliyesi; mali mevzuat ve mali idare ilkeleri ile kamu gelir kaynaklarını, kamu harcamalarını, bütçe, mali kuruluşları, devlet mallarını, vergileme ve devlet borçlanmasını kapsar. Maliye, çoğu bilim insanına göre bağımsız bir disiplin olarak ele alınmıştır. Louis Trotabas gibi bazı bilim adamları ise maliyeyi, kamu hukuku içerisinde ele almıştır.
Osmanlı Devleti döneminde 1837 yılında kurulan Umur-ı Maliye Nezareti, ilk Maliye Bakanlığı olarak tarihe geçmiştir.
Kamu Maliyesinin Amaçları
Kaynak dağılımında etkinliğin sağlanması
İktisadi istikrarın sağlanması
Bölüşümde etkinliğin sağlanması
İktisadi kalkınmanın sağlanması
Regülasyon fonksiyonu
Ekonomik istikrarın (tam istihdam + enflasyon) sağlanması
Kamu Maliyesinin Araçları
Kamu Maliyesi politikası
Borç politikası
Borç yönetimi politikası araçları
İktisadi araçlar (dış ticaret, istihdam, ücret politikaları)
Düyûn-ı Umûmiye Nedir? Mali Yapıya Etkileri
