Halifeliğin Kaldırılması ve Önemi, Kısaca

Hz. Muhammed’in ölümünden sonra İslam Devletini yöneten, Müslümanların siyasi ve dini lideri olan kişilere halife denilmiştir. Abbasi halifeliğinin 1258 de Moğol – Ihanlılar tarafından yıkılmasından sonra halifelik Mısır’daki Memlükler Devletinin koruyuculuğuna girer. Yavuz Sultan Selim 1517’de Memlüklü Devleti’ni yıkarak Mısır’ı aldıktan sonra son Abbasi halifesinden halifeliği devralır. Bundan sonra Osmanlı padişahları halife unvanını da alırlar. Fakat Osmanlı padişahlarının halifeliği Sünni Müslümanlar dışında etkili ve birleştirici olamamıştır. Kurtuluş Savaşımız sırasında padişah halife Vahdetlin varlığını koruyabilmek için İngilizlerle işbirliği yapar. Müslüman halk üzerindeki manevi nüfusundan da yararlanmak ister, Yunanlılarla birlikte TBMM güçlerini ezmek için Hilafet Ordusu kurar.

Mudanya Ateşkes Antlaşmasından sonra, İtilaf Devletleri Lozan Barış Görüşmelerine Osmanlı Hükumetini davet edince TBMM, halifelikle saltanatı birbirinden ayırır, saltanatı kaldırır. Bir sure sonra son Osmanlı padişah Vahdettin bir İngiliz gemisiyle İstanbul’dan ayrıldıktan sonra TBMM, Abdülmecit Efendiyi halife tayin eder. Halife Abdülmecit Etendi, padişah gibi davranmaya ve gösterişli cuma namazlarına gitmeye başlar. Meclisteki hilafet yanlısı milletvekilleri İstanbul’a giderek Abdülmecit Efendiye bağlılıklarını bildirmeye başlarlar. Bazı basın organlarında da da halifeyi ve halifeliği övücü yazılar çıkmaya başlar.

Tüm bu olumsuz gelişmeler Türk ordusundaki cumhuriyetçi subayları tedirgin eder. Durumu Mustafa Kemal’e bildirirler. Mustafa Kemal’in hazırladığı bir önerge meclis tarafından kabul edilir.

3 Mart 1924 ‘te çıkarılan bir kanunla Halifelik Kurumu kaldırılır (Tarih sahnesinden kaldırılır)

Aynı Gün TBMM’nin Kabul Ettiği Bir Dizi Kararlar

Şeriye ve Efkaf Vekaleti kaldırılır. Bunların yerine Diyanet İşleri Başkanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü kurulur. Erkan-i Harbiye- Umumiye Vekaleti kaldırılır. Bunun yerine Genel Kurmay Başkanlığı kurulur. Tevhid-i Tedrisat Kanunu (öğretimde birlik) çıkarılır. Bu kanunla birlikte eğitim ve öğretimin laikleşmesi konusunda ilk adım atılır. Osmanlı ailesinin tüm üyeleri yurt dışına çıkarılır.

Halifeliğin Kaldırılması Neden Önemlidir?

Laik sisteme geçmek için en büyük engel kaldırılmış olur.
Çağdaşlaşma yolunda yapılacak olan devrimlerin önündeki en önemli engellerden biri kaldırılır.
Eski rejime dönüş yolları kapatılmış olur.
Bağımsız bir dış politika izleme olanağı mümkün olmuştur.