İbn-i Rüşd Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Tam adı Ebū ‘l-Velīd Muḥammed ibn Aḥmed olan İbn-i Rüşd için en önemli ve tek filozof Aristoteles’tir. Onun izinden gidip akımını benimseyen düşünür, bugünkü İspanya topraklarında 1126 yılında doğmuştur. 12. yüzyılda yetişen Arap filozof, dönemin önemli matematikçisi ve doktoru olarak da tanınmıştır.

Babası Kurtuba kadısı olarak tanınan İbn-i Rüşd, eserleri ve düşünceleri ile pek çok Avrupalı bilgine yol göstermiştir. Onu etkisi altında kalan bilginlerin eserlerinde adından bahsedildiği ve İbn-i Rüşdçülük akımının başladığı bilinmektedir. Eserleri de Avrupa ülkelerinde önemli bir yer edinmiş ve Aristoteles’in eleştirmeni olarak tanınmıştır.

Fatih Sultan Mehmet Kimdir? Hayatı Hakkında Bilgi

1198 yılında vefat eden düşünür, küçük yaşlardan itibaren kendini ilme vermiş, kelâm ve fıkıh öğrenerek eğitim hayatına başlamıştır. Ardından fizik, matematik ve astronomi gibi bilim dallarında eğitim almıştır. Eğitim aldığı her dalda birçok eser kaleme almıştır. İlim alanında doygunluğa ulaştıktan sonra da kendini edebiyat ve felsefe alanlarına adamıştır.

#navFrame,#navMobButton{background:linear-gradient(to top,white,rgba(227,221,192,1));padding:10px;border-radius:6px;box-shadow:0 1px 4px rgba(0,0,0,.23);margin:0;position:fixed;bottom:0;left:0;overflow:hidden;width:100%;display:flex;align-items:center;font-weight:600;font-size:14px!important;z-index:9999999999}.navListScroll{overflow-y:auto;height:250px}.navListScroll::-webkit-scrollbar-track{-webkit-box-shadow:inset 0 0 6px rgba(0,0,0,.3);background-color:#F5F5F5}.navListScroll::-webkit-scrollbar{width:5px;background-color:#F5F5F5}#navFrame{display:none}#navMobHand{display:block;width:37px;height:34px}#navMobButton{height:50px;z-index:99}.navFrameHeader{font-weight:600;font-size:13px;display:flex;justify-content:space-between;align-items:center;padding:5px}#newNavPost{margin-left:0;list-style-type:none;padding:0;margin:0;border-radius:4px;font-weight:600}.nav-frame-header:first-child .nav-frame{display:block}.nav-frame{list-style-type:none;padding:0;margin:0;border-radius:4px;font-weight:600;margin-left:10px}.nav-frame-sub a{display:none}.nav-frame-sub{font-size:100%;margin-left:10px}.nav-frame li a.active{position:relative;color:#000;transition:all 0.1s ease-in;padding-left:10px;background:linear-gradient(to right,#3cb7eb,transparent)}#newNavPost a:hover{transition:all 0.1s ease-in;padding-left:4px;color:#29abe2!important}@media screen and (min-width:900px){#sidebar-home #navFrame{top:0}.content{margin-bottom:-30px}#navFrame{display:block;width:unset;position:relative;border-bottom:4px solid #37b8eb}.navListScroll{height:100%;margin-left:15px}#navMobButton{display:none;position:relative}#navFrame{position:relative}.navFrameHeader .close{display:none}.nav-frame a{padding:5px}.nav-frame-sub{font-size:13px}}.nav-frame a{text-decoration:none;display:block;width:100%;font-size:12px;font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;color:#444;font-weight:400;line-height:20px;padding:5px;margin:2px 0}.navFrameHeader .close{color:#fff;background:red;padding:5px 10px;border-radius:4px;border:1px solid darkred}span.listCounter{margin-right:5px;letter-spacing:1px;color:#000;font-weight:700}.nav-frame-header>a.active{color:#000;transition:all 0.1s ease-in;background:linear-gradient(to right,#3cb7eb,transparent)}.nav-frame-header a{border:none!important}.nav-frame-header>a{display:block;color:black!important;font-weight:600!important;text-decoration:none;line-height:23px;padding:5px}

İbn-i Rüşd Kimdir?

Endülüs kentinden çıkan ve dünyanın tanıdığı bir Arap felsefeci olan İbn-i Rüşd , Ebū ‘l-Velīd Muḥammed ibn Aḥmed tam adı ile bilinmektedir. Endülüs’ün Kurtuba kentinde doğmuş ve Fas’ta vefat etmiştir.

Filozof olarak sadece Aristo’yu kabul eden İbn-i Rüşd, pek çok bilim alanında eserleri olan felsefecidir. Araştırmalarının büyük bölümünü oluşturan Aristo eserleri ve Arapça diline yaptığı çevirileri bulunmaktadır. Ona göre tek filozof Aristoteles’tir.

30 yılı aşkın süre zarfında Aristoteles üzerine yaptığı araştırmalar sonucunda bir tek Aristo imzalı Politika adlı eserine ulaşamamıştır. Aristoteles hakkında bilgi edinmek için tıklayın.

İbn-i Rüşd’ün Hayatı

Endülüs kentinde Aristo’ya bağlı olarak çıkan Meşaicilerin en son kalmış temsilcilerinden olan İbn-i Rüşd, babası gibi kadı olarak yetişmiş bir felsefecidir. Genç yaşında baş yargıç olarak görev almıştır.

Henüz 28 yaşında iken ilk kitabı olan Külliyat adlı eserini kaleme almıştır. Ardından saraya davet edilmiş ve Aristo’ya ait olan eserlerinin gizli kalmış yönlerinin ortaya çıkarılması ile görevlendirilmiştir. Ancak o dönemde halkın içinde bulunduğu fitne ve dedikodulardan ünlü filozof ve oğlu bir türlü kurtulamamışlardır.

Tüm bunların yanı sıra, İbn-i Rüşd camilerden kovulmuş, kitapları imha edilmiş bir filozoftur. Aristoteles düşüncelerine önem vermesi, yorumlamalarında da bu düşüncelere bağlı kalarak hareket etmesine neden olmuştur.

Kadı bir babanın oğlu olarak dünyaya gelmiş olan İbn-i Rüşd, yetişkinlik döneminde bir dönem kendisi de kadı olarak görev almış olsa da, daha sonra tamamen ilime ve felsefeye yönelmiş filozoftur.

Edebiyat alanına da olan ilgisi sonucunda İbn-i Rüşd ile tanınan birçok eserin Avrupa’da piyasaya çıkmasına neden olmuştur. 72 yaşında hayata gözlerini yuman, edebiyat ve bilim dolu bir yaşam geçiren İbn-i Rüşd, geride tabip ve hukukçu olarak yetiştirdiği iki erkek evlat bırakmıştır. Batı ve İslam felsefesinin ortak bir değeri olarak görülen İbn-i Rüşd’ün heykeli şu anda İspanya’da yer almaktadır.

İbn-i Rüşd, Maliki mezhebinden fakihler yetiştirmiş bir aileden gelmektedir. Dedesi Ebu El-Velid Muhammed, Murabıtlar hanedanının Kurtuba’daki en yüksek dereceli hakimidir. Babası Ebu El-Kasım Ahmed, aynı makamda Muvahhidler’in 1146’daki hakimiyetine kadar kalmıştır.

Düşünür, temel dini ilimleri babasından öğrenmiştir. Hafız Ebu Muhammed bin Rızk’tan fıkıh dersleri almış, Endülüs’te adet olduğu üzere İmam Malik’in el-Muvatta adlı eserini ezberlemiştir. Ebü’l-Kāsım İbn Beşküvâl’dan hadis ve usûl-i fıkıh okumuştur.

Tıp ve matematik eğitimini, Kadı Ebû Bekir İbnü’l-Arabî’nin öğrencilerinden Ebû Ca‘fer İbn Hârûn et-Tercâlî ve Belensiyeli Ebû Mervân İbn Cüryûl’den almıştır.

İbn-i Rüşd, Aristo eserlerini yorumlamaya İbn Tufeyl ile tanıştıktan sonra başlamıştır. Halifenin yanında bulunan ve onun özel doktoru olan İbn Tufeyl’den Aristo’nun eserlerini incelemesi istenmiştir.

68 yaşında olan İbn Tufeyl bunu yapamayacağını ama İbn-i Rüşd’ün yapabileceğini söylemiştir. Düşünür, bu şekilde halifenin karşısına çıkmış ve takdirini kazanmıştır. 1169 yılında İşbiliye kadılığına tayin edilmiştir. Daha sonra da Aristo’nun eserlerini tercüme etmeye başlamıştır.

1171 yılında ise Kurtuba Başkadısı olan düşünür, ilerleyen yıllarda halifenin özel doktoru olmuştur. Daha sonraları halifenin gözünden düşmeye başladığı ile ilgili çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Ayrıca Fıkıh Alimleri’nin felsefe karşıtı tutumları da İbn-i Rüşd’ün hayatının özellikle son yıllarında sıkıntılı geçmesine neden olmuştur.

İbn-i Rüşd’ü hayatı boyunca en çok üzen olayın, Kurtuba’da yanında oğlu olduğu halde ikinci namazı için gittiği mescitten zındıklık ve kâfirlik ile suçlanarak dışarı atılması olduğu söylenmektedir.

Meşşai felsefesinin son temsilcisi olan düşünür, Gazzali’nin kaleme aldığı Tehafütü’l- Felasife esere karşılık, Tehafütü’l- Tehafüt isimli eserini yazmıştır. Bu eserinde Gazzali’nin İslam dünyasında felsefe ve filozoflara yönelik olumsuz tutumu ile sarsılmıştır. Ayrıca bu eserinden sonra İslam dünyasında tehafüt geleneği oluşmuş ve devam etmiştir.

İbn-i Rüşd, din ile felsefeyi aynı kaynaktan beslenen iki ayrı alan olarak görmüştür. Din vahiy ürünüyken, felsefenin insan aklının ürünü olduğunu söylemiştir. Ama her ikisinin de kaynağının aynı yer olduğunu vurgulamıştır.

İbn-i Rüşd’ün Eserleri

İslam düşüncesi tarihinde, en çok eser veren yazarlar arasında ilk sırada yer alan İbn-i Rüşd’ün cenazesi Kurtuba’ya taşınmak için bir katırın sırtına yüklenmiştir. Katırın diğer yanına ise yazdığı kitaplar yüklenmiştir. Bu şekilde iki yükün birbirini dengelediği söylenmiştir. Bazı kaynaklar ise İbn-i Rüşd’ü ağırlığınca kitap yazan düşünür olarak tanımlamıştır.

İbn-i Rüşd, Aristo’dan beri gelen derin bilgin-düşünür tipinin son örneklerinden birisidir. Din bilimi, mantık, fizik, metafizik, psikoloji, zooloji, astronomi, tıp, politika ve ahlak üzerine kitaplar yazmıştır.

Kaynaklardan alınan bilgilere göre düşünür; mantık alanında 46, tıp alanında 23, tabiat alanında 22, metafizik alanında 15, din ilimleri alanında 10, astronomi alanında 5, politika ve ahlak alanında da 1’er adet eser kaleme almıştır.

Ayrıca Aristo’nun eserleri üzerine Küçük (Compendium), Orta (Medium) ve Büyük (Magnum) şerhleri ile Ortaçağ’ın en büyük yorumcusu unvanını kazanmıştır. İslam dünyasında Şârih ve Batı dünyasında Commentateur olarak üne kavuşmuştur. İbn-i Rüşd’ün Aristo eserlerin yazdığı toplam 38 şerhten 28 tanesinin Arapça orijinali bugüne kadar gelmiştir.

Birçok eseri Latinceye çevrilmiş olan İbn-i Rüşd, birçok bilim dalındaki eserleri ile özellikle Avrupa ülkelerine ismini tanıtmış olan bir filozoftur. İlk eseri olan Külliyat’ın ardından Mukaddemat, yazar kimliği ile piyasaya çıkardığı önemli eserlerinin başında gelmektedir.

Süleyman Şah Kimdir? Hayatı Hakkında Bilgi

Kitab-ül Hayevan, Te-hafüt-üt Tehafüt, Metafizik Şerhi, Makhale fi Cevher il-Felek, Zaruri, Nihayet-ül- Müctehid, Et-Tah-sil, Külliyat fit Tıp isimli eserleri Arap filozofun önemli kitapları arasında yer almaktadır.

Avrupa, İbn-i Rüşd’ün ilmi çalışmaları ve önemli eserlerine büyük kıymet vermiştir. İbni Sina ile aynı ölçüde tanınması, filozofun eserleri ile ön planda oluşunu göstermektedir. İbn-i Rüşd’ün Avrupa alanında ilk olarak adını duyurmasında Michel Scot etkili olmuştur.

Seksene yaklaşık olan ve birçok alanda yazdığı eserleri, Latince ve İbranice dillerine çevrilmiştir. Felsefe- Din ilişkileri, Tutarsızlığın Tutarsızlığı ve Metafizik Fierhi gibi kitapları da Türkçeye çevrilmiş olan eserleridir.