Ülkemizde Bulunan Banka Çeşitleri Nelerdir?

Para ile ilgili her konuda banka vardır. Hatta kredi gibi finansal ürünler için de bankalar olmazsa olmazdır. Üstelik bireysel ve ticari bankacılık olarak çeşitleri bulunmaktadır. Birçok kişi bankaların bireysel olarak yaptığı işlerden haberdardır; ama iş dünyası için bankacılık birçok anlama sahiptir. Buna bağlı olarak da banka çeşitleri ortaya çıkmıştır. Tüm bu bankaların üstünde ise merkez bankaları gelmektedir.

Banka türleri, yapılan işlemlerin çeşitliliğine göre gelişmiştir. İş dünyasının farklı ihtiyaçlarına karşılık verebilmek için geliştirilen bankalar, çeşitlenmiş ve müşterilerine uygun hizmetler vermeye başlamıştır. Ticaret, kıyı, katılım, kalkınma gibi belki de adını ilk defa duyacağınız bankalar bulunmaktadır. Bunların her biri iş dünyasının ihtiyaçlarına yönelik hizmet veren ve farklı özellikleri bulunan bankalardır.

[renkbox baslik=”Banka Nedir? Nasıl Kurulur ve İşlemleri Nelerdir?” link=”https://bilgihanem.com/banka-nedir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/banka-nedir-nasil-kurulmus-islemleri-nelerdir.jpg” renk=”mavi” yenisekme=”evet”][/renkbox]

Eğer bireysel olarak işlem yapacaksanız mevduat bankaları ile muhatap olursunuz. Hesabınızın bulunduğu A bankasının hem bireysel hem de ticaret için farklı iştirakleri de bulunmaktadır. Bunun en basit örneği ise yatırım yaparken aracı kurum hizmeti veren iştiraklerdir. Elbette bu faaliyetleri gösterebilmek için bankaların da çeşitli şartları sağlaması gerekmektedir. Buna göre o alanlarda faaliyet göstermesi mümkün olmaktadır. Şimdi bu bankaları ve özelliklerini detaylıca inceleyelim:

Mevduat Bankaları

Birçok bireysel ve ticari ihtiyaçlarımızı bankalar aracılığıyla rahatlıkla karşılayabiliyoruz. Bu ihtiyaçlarımızı karşıladığımız bankalar farklı amaçlarla kurulmuştur. Fakat bu amaçların neler olduğu konusunda çok fikrimiz yoktur. Aslında hemen herkes katılım bankacılığı, mevduat bankacılığı, ticaret bankaları gibi terimlere hâkimdir. Ama bu terimlerin hangi amaçla bankaları nitelendirdiği konusunda çok az kişinin bilgisi vardır.

Bu tür bankaların fon kaynakları mevduatlardan oluşur. Topladıkları mevduatları, krediye dönüştürerek müşterilerine karşı hizmetlerini yürütürler. Finansal işlemlerde fon arz edenlerle talep edenler arasında köprü görevi üstlenmektedir.

Mevduat bankaları; mevduat kabul etme, nakdi ve gayri nakdi kredi sağlama, ödeme, fon transferleri, çek ve diğer kambiyo senetleri işlemleri, saklama hizmeti, muhabir bankacılık işlemleri, yatırım danışmanlığı, portföy yöneticiliği, factoring ve forfaiting işlemleri, bankalar arası para alım ve satım işlemleri, sigorta ve bireysel emeklilik aracılığı gibi birçok konuda hizmetleri bulunmaktadır.

Mevduat bankalarının görevlerinin yanında fonksiyonları da bulunmaktadır. Bunlar ise; finansal kaynaklara aracılık sağlamaktır. Finansal aracılık fonksiyonu; fon fazlası olan müşterilerden, fon açığı olan müşterilere aktarım sağlamaktır. Kaynaklara aracılık sağlama fonksiyonunda ise; kaynak kullanımı iyileştirme, kaydi para yaratımı, ticareti geliştirme ve para politikalarının etkinliğini artırma amaçlanmıştır. Mevduat bankalarının bu fonksiyonu ekonomideki likiditeyi artırmaktadır.

Yatırım Bankaları

Yatırım bankaları isminden de anlaşılacağı üzere, yatırım yapan kuruluşlara kaynak sağlamakla görevlidirler. Bu kaynaklar uzun vadeli ve kar marjı düşük olduğu için şirketler tarafından tercihi yüksektir. Bu tür bankalar işlemlerini kredi ihtiyacı duyan kuruluşa verecekleri hizmet için fon hazırlama işini, öz kaynak sermayelerinden ya da dış kaynaklardan uzun vadeli mevduat ve tahvil çıkararak yaparlar. Diğer yönden de bankanın müşterisi niteliğinde bulunan firmaların tahvil ve hisse senetlerini, yatırımcılara ulaştırarak da karlılık elde etmeye çalışırlar.

Yatırım bankalarının görevleri sadece bunlarla bitmez. Farklı bir yönde de işlevi mümkündür. Bu işlev ise şirket evliliği, şirketin satılması gibi konularda görev üstlenmesidir. Bu durum gibi yatırım bankalarının birçok farklı görevi vardır. Kamu özelleştirmeleri, vesaik açmak, akreditif açmak, uzun vadeli düşük faizli fon sağlamak, fon sahiplerinin çıkarlarını gözetmek, şirketler arasında aracılık sağlamak gibi görevleri mevcuttur. Yatırım bankaları özellikle kamu projelerinde görev alır. Bu tür yatırımlara fon sağlama rolü üstlenir.

Katılım Bankaları

Ülkemizde çok fazla bulunmasa bile önemli bir yere sahip olan katılım bankaları, faizsiz bankacılık işlemleri için geliştirilmiştir. İslamiyet’i kabul eden birçok ülkede bulunan katılım bankaları, faiz konusunda hassasiyeti bulunan müşteri ve yatırımcılar için faaliyet göstermektedir. İlk örneği ise 1963 yılında Mısır’da kurulan Mit Ghamr Tasarruf Bankası’dır. Bu banka ile başlayan faizsiz işlemler, daha sonra bu konuda hassas olan ülkelere yayılmıştır.

Ülkemizde faizsiz katılım bankacılığı hizmeti veren bankalar bulunmaktadır. Bunlar doğrudan katılım bankası olarak kurulabildikleri gibi mevcut bir bankanın iştiraki olarak da kurulabilmektedir. Örneğin Ziraat Bankası’nın katılım bankası olarak faaliyet gösteren iştiraki de bulunmaktadır. Bu bankalarda faiz söz konusu değildir. belli bir proje ya da mala katılım sağlayarak işlemlerin gerçekleştirilmesi prensibine dayalı olarak faaliyet göstermektedirler.

Faiz olmayan bu sistemde bankaların kazancı, finansman kaynağı sağladığı projenin elde ettiği kar ya da zarardan pay alınmasıyla mümkün olmaktadır. Bu işlemleri ise ellerinde bulunan birikimleriyle tasarruf etmek isteyen müşterilerinden mevduat olarak almaktadır. Bu mevduatlar ise projelere destek olarak finansal kaynak sağlamaktadır. Gelirlerini de projelerden aldığı katılım paylarından elde etmektedir. Aynı zamanda kazanılan katılım payının yüzde 20’sini kendilerine, yüzde 80’ini ise tasarruf sahiplerine vermektedirler.

Kalkınma Bankaları

Yatırım bankacılığı gibi kalkınma bankacılığını da adına bakarak az çok fikir sahibi olabiliriz. Bu banka türü genelde bizim ülkemizde olduğu gibi gelişmekte olan ülkelerde görülür. Gelişmekte olan ülkelerin sermaye azlığından dolayı firmalara yapacakları yatırımlar için fon sağlama hizmetini üstlenmişlerdir. Kalkınma bankaları genelde sanayi sektörünü geliştirmeye yönelik görevleri yerine getirir. Bu durumu kalkınma bankalarının işlevlerine bakarak daha iyi anlayabiliriz.

Kalkınma bankalarının işlevleri; sanayi sektörüne orta ve uzun vadeli kredi sağlamak, yurtiçi kaynakları dinamik yapıya sürükleyerek sanayi sektörünü harekete geçirmek, sermaye piyasalarının gelişmesine yardımcı olmak, yeni girişimcilere yardım etmek, yatırım alanlarına öncülük yapmak, kalkınmaya yönelik planların uygulamasını kolaylaştırmak, yatırım alanları konusunda araştırmalar ve incelemeler yapmak, döviz gibi araçları sanayi sektörüne yönlendirmek, yerli ve yabancı yatırımcılara ortak bulma konusunda yardım etmek, ekonomi içerisinde yeni fikirlerin destekçisi olmak şeklindedir.

Merkez Bankası

Merkez bankası tüm dünya ülkelerinde ‘bankaların bankası’ diye adlandırılır. Bankaların bankası, ülkenin para politikalarını gerçekleştirmek üzere kurulmuş yapıdır. Öncelikli amacı fiyat istikrarının sağlanmasıdır. Bunun dışında da döviz piyasasında istikrar sağlamak, para piyasasında istikrar sağlamak, tam istihdamın sağlanması ve büyümedir.

Aynı zamanda merkez bankalarının birçok işlevi vardır. Bunlar ise; bankacılık sektörünün kredi merciindeki son karar verici, faizlerin kontrolü, bankaların düzenlenme ve denetlemesi, ülke döviz ve altın rezervlerini yönetme, hükümetin bankası olmasıdır.

Ticaret Bankaları

Bu tür bankalar kısa vadeli işlemler için fon toplarlar. Topladıkları fonlar ile ticaret ve üretimi finanse ederler. Ticaret bankalarının ülke ekonomisi üzerinde katkısı çok büyüktür. Bireyler arası fon aktarımını sağlamak, tasarrufların ülke ekonomisi yararına uygun olacak şekilde düzenlenmesi, atıl bulunan tasarrufların yatırıma dönüştürülmesi, bireysel müşterilere hizmet vermek, kaydi para yaratmak gibi başlıca görevleri vardır.

Özel Amaçla Kurulmuş Bankalar

Kuruluşunda özel bir tüzük ve kurallar vardır. Kuruluş amacına göre faaliyet gösteren bankalardır. Örneğin; tarım sektörünü ve çiftçiyi desteklemek, konut yapmak ve satmak, orta ve küçük boy üreticileri desteklemek gibi özel kuruluş amaçları vardır.

Kıyı Bankaları

Kıyı bankacılığını off – shore olarak da görebilirsiniz. Kıyı bankacılığı genellikle serbest bölgelerde kurulur. Ülke dışında sağlanan fonların yine ülke dışında kullanılmasını sağlar. Bu durumu yaparken yasa ve yönetmeliklerin dışındadır. Kıyı bankacılığının kurulma amaçlarından biri de uluslararası yaratılan fonların ara geçişinin yapılmasıdır. Belli avantajlar sağlar.

Mevduatlar karşısında yatırımcılar merkez bankalarına karşılık yatırmazlar. Belli primlerden ve denetimlerden muaftırlar. Bunlar yanında bir de bilanço karlarını artırma seçeneği elde ederler. Bu bankalarda yapılan işlemlerin ülke açısından dezavantajları vardır. Bunlar ise; vergi kaybı, merkez bankasının karşılık toplama zorluğu ve tam rekabeti sağlayamadığı için otoritesinin kaybı şeklindedir.

[renkbox baslik=”İnternet Bankacılığı Nedir? İşlemler Nasıl Yapılır?” link=”https://bilgihanem.com/internet-bankaciligi-nedir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/internet-bankaciligi-nedir-nasil-islem-yapilir.jpg” renk=”mor” yenisekme=”hayir”][/renkbox]

Uluslararası Bankalar

Bu tür bankalar global ticaretin artmasına öncülük ederler. İthalat ve ihracat için fon sağlama, spot ve vadeli döviz işlemleri, yabancı ve yerli para ile mevduat toplayarak kredi açma, nakit yönetimi hizmetleri, yabancı projelere destek, yabancı ülkelerde yapılan bankacılık hizmetlerine öncülük etme, menkul kıymetlerin ihracında underwriting (aracılık yüklenimi) görevi görmek, uluslararası kredi düzenlemeleri yapmak, muhabir banka olma gibi görevleri vardır.