Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Birine para göndermek istediğinizde veya bir ödeme yapacağınız zaman, IBAN numarası ile karşılaşırsınız. Ülkemizde TR ile başlayan bu numaralar, kişilere özel olarak oluşturulur ve benzersizdir. Havale ve EFT gibi işlemlerde, hesap numarası ile yaşanan zorlukları ortadan kaldırmıştır. Aynı zamanda yanlış hesaba gönderim işlemini de büyük oranda azaltmıştır. Peki, IBAN numarasının ne gibi bilgiler taşıdığını biliyor muyuz?
Bankacılık sektöründe ilk kez Avrupa Birliği ile ortaya çıkan IBAN, 2010 yılından beri ülkemizde de kullanılmaktadır. Bir hesap numarası standardıdır. Açılımı “International Bank Account Number” olan IBAN’ın Türkçe anlamı, Uluslararası Banka Hesap Numarasıdır. Uluslararası standartlara sahip bir hesap numarası olması sebebiyle dünyanın herhangi bir yerine para göndermek veya birilerinin size para göndermesi için sorunsuzca kullanılabilir.
[renkbox baslik=”Havale Nedir? Nasıl Yapılır?” link=”https://bilgihanem.com/havale-nedir-nasil-yapilir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/havale-nedir-yapilma-sekli.jpg” renk=”mavi” yenisekme=”evet”][/renkbox]Uzunluğu farklılık gösterebilse de en fazla 34 haneden oluşmaktadır. Amacı ise bankalardaki her bir müşteri hesap numarasını uluslararası standartta tekdüze bir şekilde tanımlamak suretiyle para transferlerinin hatasız ve hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından 1 Ocak 2010 tarihi itibariyle IBAN kullanımı ülkemizde zorunlu hale getirilmiştir. Şimdi IBAN numarası hakkında bilmeniz gereken detaylara göz atalım.
IBAN Nedir?
‘International Bank Account Number’ kelimelerinin kısaltmasıdır. Uluslararası banka hesap numarası anlamına gelir. Banka nezdinde bulunan her hesabın bir IBAN numarası mevcuttur. Para transferini yapmak istediğinizde, IBAN numarası elinizde olduğu sürece işleminiz hatasız ve kolaylıkla yapılır. Bu numara sayesinde yanlış gönderimlerden dolayı meydana gelen işlem masraflarından ve zamandan tasarruf edilmiş olunur. Para transferlerinde IBAN kullanımına özen göstermeniz, sizin açınızdan avantajlı olur.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın IBAN tanımı; bankalardaki mevcut hesapların yerine kullanılacak olan ve belli bir standarda göre oluşturulan ibarelerini içerir. Ülke genelinde standart uzunlukta ve yapıda olduğu da belirtilmiştir. IBAN ile ilgili TCMB Tebliği 10.10.2008 tarih, 27020 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Bankada para transferlerini hemen herkes yapmıştır. EFT ve havale kullanımınız bir şekilde olmuştur. Önemli olan bu paraların doğru kişilere ulaşıp ulaşmadığıdır. Siz hiç karşılaştınız mı bilmiyorum ama benim yanlış hesaplara para gönderme konusunda deneyimim oldukça fazla. Ve eminim birçok insan da bu deneyimleri yaşamıştır. Bu durumun önüne geçmek ve hesapların uluslararası bir standarda bağlanması için IBAN uygulaması getirilmiştir.
Bu uygulamayı her banka kullanmak ve hesaplara tanımlamak zorundadır. Uygulamayı ilk olarak Avrupa Birliği’ne bağlı ülkelerde gördük. Avrupa Birliği bu uygulamayı çıkarırken, yanlış gönderilen paraların önüne geçmek ve para transferlerinin hizmet kalitesini artırmayı amaçlamıştır. Sonrasında bu uygulamanın avantajlarını gören diğer ülkeler de kabul ederek kullanmaya başlamıştır. Bazı ülkeler bu uygulamayı sadece yurtiçi hesaplarda kullanırken, bazıları hem yurtiçi hem de yurtdışı transferlerinde kullanmıştır.
Ülkemiz de bunlardan biridir. Türkiye’de 1 Eylül 2005 tarihinde sadece yurtdışı para transferlerinde kullanılmaya başlanmıştır. 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren de hem yurtdışı hem de yurtiçi para gönderimlerinde kullanımı gerçekleşmiştir. Son olarak 1 Ocak 2010 yılında zorunlu hale getirilmiş ve yurt içi – yurt dışı tüm para transferlerinde kullanılmaya başlanmıştır.
IBAN Nasıl Oluşturulur?
Her ülkenin IBAN numaralarında farklı standartları vardır. Önemli olan ülke içerisinde tüm bankaların aynı standarda uymasıdır. Maksimum 34 karakterden oluşabilir ve en başında ülkenin kodu yer alır. Ülkemizde oluşturulan IBAN numarası standardı 26 karakterdir. Ülkemiz içerisinde bulunan her IBAN sadece bir hesabı gösterir. Aynı hesaba iki IBAN tanımlaması gibi durumlar kesinlikle söz konusu değildir.
Türkiye’de bulunan IBAN yapısını inceleyelim. İlk 2 hanesinde TR yazılıdır. Sonraki 2 hane kontrol basamaklarıdır. Daha sonra gelen 5 hane ise ülkemizde bulunan bankaların kodunu ifade eder. Sonra 1 basamak rezerv alanı mevcuttur. En son gelen 16 basamak ise hesap numarasını içermektedir. Bankalar tarafında genelde baştan 4’er hane olarak ayrımı yapılır ve sonda 2 karakter kalır. Bu koşullar altında her banka, hesaplar için IBAN belirlemeleri yapar ve kullanıma sunarlar.
Örnek olarak; TR12 – 3456 – 7890 – 1234 – 5678 – 9012 – 34
IBAN kontrol rakamı, doğru ve geçerli bir hesap numarası olup olmadığını göstermektedir. Bu kısımdan sonra yer alan rakamlar ise ulusal banka hesap numarasını içermektedir. Ülkemizde TR ile başlayan IBAN; Fransa’da FR, Almanya’da DE, Belçika’da BE, İngiltere’de GB, Hollanda’da NL, Bulgaristan’da BL, Romanya’da RO ve Avusturya’da AT ile başlamaktadır.
IBAN Nasıl Kullanılır?
Paranın alıcısı, banka hesabına ait IBAN numarasını öğrenir. Bu numarayı gönderici kişiye iletir. Gönderici yurtiçi ya da yurtdışı fark etmeden, istediği bankaya giderek IBAN numarası ile birlikte işlemi yapmak istediğini söyler. Bankacı IBAN numarasının doğruluğunu kontrol ettikten sonra paranın transfer edilmesi için işlemleri başlatır. Kısa süre içerisinde uluslararası ya da ulus çapında IBAN numarasının ait olduğu hesaba para aktarılır. Böylelikle IBAN numarası kullanılarak para transferi gerçekleşmiş olur.
TCMB Uluslararası Banka Hesap Numarası Hakkında Tebliğ ile IBAN kullanımına kademeli bir şekilde geçilmiştir. 10 Ekim 2008 tarihinde bankaların müşterileri için IBAN üretmesi ve hesap sahipleri bildirmesi zorunlu kılınmıştır. 1 Ocak 2009 tarihinde ise bankaların mevcut uygulamalarında müşterileri için düzenledikleri ve üzerinde hesap numarası bulunan tüm belgelerde IBAN göstermek gerekli kılınmıştır.
2009 itibariyle müşterilerin, Avrupa Ekonomik Alanı’nda yer alan ülkelerdeki herhangi bir hesaba yapacakları para transferinde alıcıya ait IBAN’ın bankaya bildirilmesi zorunlu tutulmuştur. Aynı zamanda bankaların IBAN doğrulaması ve kullanması da zorunlu hale getirilmiştir.
1 Ocak 2010 itibariyle bankaların yurt içi ve dışından gelen veya alıcı hesap numarası IBAN olarak belirtilen para transferlerinde IBAN doğrulaması yapması zorunlu tutulmuştur. Giden transferlerde ise göndericiye ve alıcıya ait IBAN kullanımı da gerekli hale getirilmiştir. Aynı zamanda yurt içinde yapılacak para transferlerinde alıcıya ait IBAN’ı müşterinin bildirmesi, bankanın ise doğrulaması ve kullanması zorunlu kılınmıştır.
IBAN Nasıl Öğrenilir?
IBAN’ı hesabınızın bulunduğu banka şubesinden, bankanın çağrı merkezinden veya bankanın internet sitesindeki hesaplama araçları sayesinde temin edebilirsiniz. Aynı zamanda internet ve mobil bankacılık kullanıyorsanız hesabınıza giriş yaptığınız zaman bu numarayı da kolayca bulabilirsiniz. Eğer birisi size para gönderecekse veya siz gönderim yapacaksanız IBAN ile kolayca bu işi yapmanız mümkündür.
IBAN doğrulaması da bilmeniz gereken konular arasındadır. Bu işlem, IBAN’ın standarda uygun bir şekilde oluşturulup oluşturulmasının kontrol edilmesidir. Bir başka ülkeye veya bankaya para transferi yapmak istediğiniz zaman, alıcının IBAN’ını bankaya verdiğinizde işlem yapılmadan önce doğrulama yapılır. Gönderici banka tarafından yapılan bu kontrol işlemi sayesinde sorunsuz bir şekilde transfer gerçekleştirilir. Eğer yanlış bir numara söz konusuyla işlem gerçekleşmez ve daha en başından sorun çözülmüş olur.
IBAN’ın Sağladığı Avantajlar ve Kolaylıklar Nelerdir?
Hesap numarası uygulamalarında her ülkenin ve bankanın farklı uygulamaları mevcuttur. Bu sebepten yapılacak olan para transferleri genelde EFT’ler bu farklılıklardan dolayı hatalı olabilmektedir. (EFT hakkında bilgi almak için tıklayın.) Bunun yerine uluslararası bir standart getirilerek, IBAN numaralarının kullanılması başlamış ve işlemlerde hatalar minimuma indirilmiştir.
IBAN numarasının yapısında bulunan algoritma sayesinde doğruluğu kontrol edilebilmektedir. Bunu sağlayan ise iki haneli kontrol numarasıdır. İşlemler gerçekleşmeden önce IBAN numarasının doğru hesaba ve kişiye ait olduğu, herhangi bir hata bulunup bulunmadığı bu kontrol numarası ile yapılır. Hataların da engellenmesi bu sayede gerçekleşmektedir.
