Egzoz Nedir? Nasıl Çalışır?

Egzoz Nedir ? Motorlu bir aracın arka kısmına baktığınız zaman uzun bir borunun dışarı duman verdiğini görürsünüz. Dışarıdan sadece bir boruymuş gibi görünen bu parça, egzoz sisteminin yalnızca bir kısmını oluşturmaktadır. Temel olarak içten yanmalı motorlarda patlayan hava yakıt karışımının bıraktığı gazın, motor dışına sesi absorbe ederek atılmasına yarayan araçtır. Hatta gürültülü bir aracın egzozunun patlak olduğunun söylendiğini duymuş olabilirsiniz.

Borularla taşınan sesin, egzoz içinde cam elyaf gibi malzemeler ile soğurulup, gürültüyü azaltarak dışarı bırakması şeklinde tanımlanabilir. Eğer bu sistem olmasaydı, insanlar yola yakın evlerde oturamazlardı. Hatta araba kullanmaktan dahi rahatsız olacaklardı. Bazı gençlerin bilerek arabaların egzozlarını patlattığı veya çeşitli aksesuarlar ile sesin çok çıkmasını sağladığını duymuşsunuzdur. İşte bundan ne kadar rahatsız oluyorsanız, egzoz olmasaydı bundan daha yüksek desibeller oluşacaktı.

Katalitik konvertör ile birlikte çalışan egzoz sistemi, silindir içinde yanmış gazın çıkış borusudur. Genellikle 4 adet olan silindirden çıkıp egzoz boğazında birleşen borcudur. Dökme demirden imal edilmektedir. Araçların muayenesinde egzoz emisyonunda herhangi bir sorunlu durum ile karşılaşılırsa, aracınızı trafiğe çıkarmanıza izin verilmeyecektir. Ancak tamir ettirdikten sonra muayene yaptırabilir ve trafiğe çıkabilirsiniz.

Egzoz Nedir?

Egzozların temel olarak 2 görevi vardır:

1. Araçların çalışırken çıkardıkları gürültüyü bastırarak çevreyi rahatsız etmemektir.
2. Aracın çalışırken ürettiği kirli gazı direkt filtreleme yoluyla yada zararsız hale getirerek atmosfere zehirsiz salmaktır.

Zararlı gazların filtrelenmesinde ya da onların zehirsiz hale getirilmesinde asıl yük, egzozun içinde bulunan katalitik konvertörlere aittir.

Motorlu bir aracın en temel parçası olan egzoz sistemi, içten yanmalı motor prensibinin var olması için en önemli kısımdır. Çünkü egzoz olmadan bu tip bir motorun varlığından söz edilememektedir. Çünkü egzoz, içten yanmalı motorlarda bulunur ve yanan gazın boşaltılmasına yaramaktadır. Basit bir şekilde düşünüldüğünde ise atık gazları dışarıya atan bir borudur.

Egzoz, sesi absorbe ederek gürültü kirliliğini azaltırken, yanan gazın silindirlerden atılmasını sağlamaktadır. Aracın performansı ile de yakından ilişkili olan egzoz sistemi, yanmış gazları ne kadar hızlı dışarı atarsa motor o kadar performanslı çalışacaktır. Aynı zamanda motorun ömrünü uzattığı da bilinmektedir. Bu yüzden egzoz bakımının aksatılmaması gerekmektedir.

Motorun en önemli parçası olan silindirlerin çalışmasıyla birlikte ortaya çıkan yanmış gazların uzaklaştırılması gerekir. Bunun için egzoz sistemi görevini tam olarak yapmalıdır. Amacı, yanmış gazların en küçük direnç ile atmosfere atılmasını sağlamaktadır. Aşırı doldurmalı motorlarda, silindir içindeki yanma sonucunda oluşan yanmış gazlar, egzoz manifoldları ile silindir içini terk eder. Turbo kompresörün türbine çarparak çevirmesi ile de atmosfere atılır.

Egzoz Hangi Parçalardan Oluşur?

Egzoz sistemi; katalitik konvertör, dış muhafaza, seramik petek, monolitik katalizör, egzoz manifoldu, egzoz borusu ve susturucudan oluşmaktadır. Katalitik konvertör, zararlı gazların kimyasal reaksiyon ile zararsız hale getirilmesini sağlamaktadır. Dış muhafaza ise egzozun dış yapısını oluşturan paslanmaz çelik veya galvanizden üretilmiş koruma kaplamasıdır. Darbe ve hasarları absorbe etmektedir.

Seramik petekler

Seramik petekler, egzozdaki bir başka konvertör çeşididir ve binlerce tel peteğin oluşturduğu bir ağdan oluşur. Katalizörlerin özelliğini 700 kat artırmaktadır. Monolitik katalizör ise katalitik konvertör gibi zehirli gazları oksitleme ve indirgeme özelliğine sahiptir.

Egzoz manifoldu, silindirdeki yanmış gazın egzoz borusu ve susturucu yoluyla dışarı atılmasını sağlamaktadır. Silindirlerde oluşan yanmış gazın en hızlı şekilde atılmasını sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Kollara ayrılmış boru düzeneğidir ve dış silindirler ayrı ayrı, iç silindirlere ise bir egzoz borusu gelecek şekildedir. Egzoz Nedir

Egzoz manifoldu, gazların geri basınç yapmadan silindirlerden atılması için geriye doğru genişleyerek hacmi büyütülmüştür. Aynı zamanda çok silindirli motorlarda aynı anda iki silindir egzoz yaptığı için manifold, çıkan gazların birbirini frenlemeden çıkışını sağlamaktadır. Dökme demir ve alüminyum alaşımdan üretilmektedir.

Egzoz boruları ise çelikten üretilmiştir ve ön, merkez, kuyruk olacak şekilde üçe bölünmüştür. Borunun hacmi, yanma sonucunda silindirden çıkan gazların dışarıya daha iyi çıkabilmesi için motorun bir silindir hacminin 2 katı kadar büyüklüktedir.

Susturucu, gürültüyü azaltma görevine sahiptir. Gazların yavaşça boşalmasını sağlarken, onların soğumasını da sağlamaktadır. Yanmış gazlar, egzoz manifoldu, egzoz borusu ve susturucuyu geçtikten sonra kuyruk borusu ile dışarı atılmaktadır.

Egzoz susturucuları; düz ve ters akımlı olarak ikiye ayrılmaktadır. Düz akımlı olanlar, iç içe geçmiş birkaç borudan oluşmaktadır. Dış boru haricinde borulara, birçok delik açılmıştır ve arasına sesi kesmek için cam elyafı doldurulmuştur. Bu tipte, susturucuya giren duman, yön değiştirmeden yoluna devam etmektedir.

Ters akımlı olanlarda ise susturucu kutusunun içinde, birbirini takip etmeyen borular ve bölmeler bulunur. bölmeler arasında sesi emecek cam elyafı bulunurken, susturucuya giren duman, ileri geri hareketle genleşip, soğumak, sesini ve hızını kaybettikten sonra dışarı atılmaktadır.

Egzoz Nasıl Çalışır?

Egzozların, gürültü kirliliğini önleme formülü şu şekildedir; Egzoz borusuna gelen yüksek desibeldeki gürültü, ardından ses susturucusuna iletilir. Susturucudaki ana ilke şudur; Burada sesler, birbirinin üzerine binerler ve birbirlerinin desibelini düşürürler. Elbette ki bu işlem sırasında, gürültünün tamamının yok edileceği düşünülemez. Ancak, gürültüler olabildiğince azalır. Ve insanları rahatsız etmeyecek seviyeye düşerler. Egzoz Nedir

Aklınıza hemen şu soru gelebilir. “Gürültüler birbiri ardına gelince, şiddetinin artması gerekmez mi? Oysa siz yukarıda, tam aksine şiddetinin azalacağını yazmışsınız?” Hemen cevap verelim; Ses dalgaları birbirleriyle iki şekilde karşılaşırlar. Ya art arda gelen ses dalgaları birbirlerinin üzerine binip, artarak yollarına devam ederler ya da birbirlerine zıt noktadan yaklaşıp çarpışırlar ve bu şekilde birbirlerini durdurarak desibellerini azaltırlar.

Bu konu daha iyi anlaşılsın diye, yolda giden 2 tane kamyon örneği verelim. 10 tonluk yüke sahip bir kamyona, arkadan başka bir kamyon gelip yapışsa ve onu itmeye başlarsa ne olur? Birinci kamyon ile ikinci kamyonun birleşmesiyle, araçların çekiş gücü artar ve yollarına daha güçlü devam ederler, öyle değil mi? Çekiş gücünü, gürültü olarak kabul edin. Ve şimdi ikinci örneğimize geçiyoruz.

Aynı kamyona arkadan değil de tam karşı yönden başka bir kamyon gelse ve önden yapışsa ne olur? Hemen ardından da onu geriye doğru itse? Kamyonların çekiş kuvvetinin artmasından bahsedebilir miyiz? Hayır. Tam aksine, bu birleşme, kamyonları ya çok yavaşlatır ya da tamamen durdurur. İşte, egzozların, gürültüleri azaltmada kullandığı yöntem, yukarıda anlattığımız kamyon örneğindeki gibidir. Tabi bu sistemi uygulayabilmek için, mühendislerin ayrıntılı bir matematiksel formülü uygulaması gerekir.

Ses Dalgalarının Araç Motorundan Çıktıktan Sonra İzlediği Yol Nelerdir?

Çalışan motorun çıkarttığı gürültü, öncelikle giriş borusundan egzoza girer. Aracın devri ne kadar yüksekse, motordan çıkan ses de o kadar yüksek olur. Giriş borusundan sonra, bu sesler çıkış borusuna yönelir. Çıkış borusunun kenarlarında yüzlerce küçük küçük delikler vardır ve bu deliklerden geçerek borunun dışına çıkarlar. Bu deliklerden dışarı çıkarken, karşı duvardan kendilerine yansıyan ses dalgalarıyla karşılaşırlar. Bu karşılaşmanın ardından, en arkadaki yankılayıcı odaya girerler.

Yankılayıcı odada ise, yukarıda anlattığımız kamyon örneğindeki gibi birbirlerinin üzerine binerler. Ardından, desibeller düşer. En sonunda çıkış borusunun asıl geniş dairesel kısmından, çok alçak bir desibelde aracın dışına çıkış yaparlar. Gürültü artık, insanların kulaklarını tırmalamayacak şekildedir. Egzoz Nedir

Varex Egzoz Nedir? Nasıl Çalışır? Zararları Nelerdir?

Egzoz Boruları Hangi Malzemelerden İmal Edilir?

Egzoz boruları, paslanmaz çelikten imal edilirler. Aksi takdirde, aracın çalışırken ürettiği gazlar ve su buharları, bu boruların paslanmasına sebep olur. Mühendisler, egzozları tasarlarken; en az desibelde gürültünün çıkmasını ve artık gazların en yüksek seviyede dışarı çıkmasını amaç edinirler. Çünkü atık gazların dışarı çıkma miktarıyla; motorun çalışma rahatlığı birbiriyle ters orantılıdır.

Atık hale gelmiş gaz, ne kadar çok dışarı çıkarsa, aracın motorları ve parçaları o kadar temizlenmiş demektir. Dolayısıyla rahat bir nefes alarak, çok iyi performansla çalışırlar.