Kekik Bitkisinin Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Kökeni ve Yayılışı: Kekik, çok yıllık bir Akdeniz bitkisidir. Akdeniz (Portekiz-Yunanistan kıyı hattı) gen merkezidir. Ancak, bugün İspanya, Fransa, Fas, Suriye, Lübnan, Romanya, Polonya, Yugoslavya, Rusya, Tunus, Yunanistan, Cezayir, Mısır ve Bulgaristan gibi pek çok ülkede yetiştirilmektedir. Hatta Kuzey Avrupa’dan Norveçie kadar olan alanlarda ekimi yapılmaktadır. Asya ve Avrupa’da T serpyllum, Japonya’da T zyges türü yetiştirilmektedir.

Bitkisel Özellikleri: Kazık köklü olup iyi gelişmiş yan köklere de sahiptir. Toprak yapısına bağlı olarak kökler derinlere inerek kurak şartlara karşı mukavemeti artım. Kekik, 20-40 cm. boyunda, fazla dallanan bir ana sapa sahip olup yarı çalımsı görünümlüdür. Odunsu yapıda fazla miktarda dal bulunur. Dallar, dik olarak gelişir. Saplar 4 köşelidir. Dalların üst kısımları gri renkte ince ve kısa tüylerle kaplıdır.

Sap üzerindeki boğumlarda yapraklar bulunur ve yaprak koltuklarından demet halinde sürgünler çıkar. Yaprak, küçüktür ve ılıman iklimlerde kışın dökülmez. Esas yaprakların sapları çok kısa veya sapsızdır. Yaprak şekli ince uzunca, yaprak tabanı genişçe ve ucu sivridir. Yaprağın kenarları düz, üstü genellikle çıplak ve yeşil renkte, alt kısmı ince, kısa ve sık grimsi renkli tüylerle kaplıdır. Genç yapraklar ve tomurcuklarda tüyler daha sıktın Yapraklar boğumlarda karşılıklı ikişer adettir. Her dal bir çiçek salkımı-başağı ile nihayet bulur. Çiçek, yuvarlak düğme şeklindedir. Renkleri beyaz pembedir. Çiçekler, hermaphrodit veya erkısırdır. Meyve, yumurta şeklinde veya yuvarlağımsıdır. Meyvenin üst yüzeyi hafif tırtıllı, rengi açık kahverengiden koyu kahverengine kadar değişiklik gösterir. Tohumlar, çimlenme gücünü 2-3 yıl muhafaza edebilir.

İçerikleri: Kekik, uçucu ve kokulu bileşiklere sahiptir. Uçucu yağın en önemlileri phenol bileşiklerinden thymol ve karvakrol’dur. Cineol, thymol, cymol, linelol, borneol, ginen vb. gibi bileşikler de vardır. Kekikte uçucu yağ oranı %1.2’den, özellikle thymol oranı %0.5’ten az olmamalıdır.

Faydalanma Yönleri: Kekik, eskiden beri ilaç ve baharat olarak kullanılmaktadır. Bileşimindeki karvakrolden dolayı insektisit olarak kullanıldığı gibi bitki büyümesini engelleyici, antileishmanial (şark çıbanını önleyici), antihistaminik (alerji ve kaşıntıyı önleyici) ve antioksidan olarak kullanılmaktadır. Kekik, çok yönlü kullanıma uygundur. Bu bakımdan antiseptik olarak bulaşıcı hastalıklara karşı direnç sağlamada, solunum yolları enfeksiyonlarına karşı, öksürük, bronşit ve boğmaca için hazırlanan şuruplarda yer alır. Çayı; sinir sistemi zayıflığında, uykusuzluk hallerinde, bağışıklık sistemi bozukluğunda, baş dönmelerinde ve baş ağrılarında, mide bozukluğu, romatizma, boğmaca, bronşit, öksürük, kansızlık, nezle ve anjine karşı antiparanter olarak kullanılır. Ayrıca, kurt düşürmede, adet düzenlemede, mide ve bağırsak florasını düzenlemede, kaşınmada, kalp çarpıntılarında olduğu gibi çok değişik amaçlarla geniş bir kullanım alanı mevcuttur. Kanninatif etkisinden de yararlanılır. Hatta antiseptik etkisinden dolayı gargara yapılmaktadır. Özellikle kadınların özel hallerine ait ağrı ve sancılar için banyo yapılır. Su banyosu, aynı zamanda küçük çocukların göz iltihaplarını kurutur.

Kekik, güzel ve özel kokusu nedeniyle kozmetik sanayinde, süs malzemelerinde, losyon, parfüm, kolonya, sabun, şekerleme, pasta ve diş macunları yapımlarında kullanılmaktadır. Çorba ve yemeklerde, sosların hazırlanmasında ve özellikle biftek, pirzola ve ızgara gibi etlerde tüketilmektedir. Kekik yağı, güçlü bir mikrop öldürücü özelliklere sahip olduğundan bakteri ve mantar enfeksiyonlarında etkilidir. Bu yağ aynı zamanda güçlü antibakteriyel ve antifungal etkilere de sahip olduğundan aflatoksin üreten Aspergillus türü mantarlara karşı gıdaların saklanmasında kullanılır. Damıtma sırasında yağın altında biriken damıtık su, kekik suyu olarak bilinir.

Kekik suyu, özellikle mide-bağırsak rahatsızlıklarında, kandaki şekeri ve kolesterolü düşürmede oldukça etkilidir ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Kekik suyu; hazmettirici, kramp çözücü, balgam sökücü, gaz çıkartıcı, parazitleri, boğmacayı iyileştirici ve viral hastalıkları önleyici etkilere de sahiptir. Farmakolojik deneyler, kekik suyunun uzun süre ve yoğun şekilde alınmasının hiçbir yan etkisinin olmadığını göstermiştir. Bu bakımdan, mide-bağırsak kasılmalarını çözücü, ağrıları giderici, safra salgısını artırıcı, hazmı kolaylaştırıcı, mide-bağırsak sisteminin düzenli çalışmasını sağlayıcı ve buna bağlı hastalıkları önleyici ve tedavi edici etkilere sahip olduğu tespit edilmiştir. Bağışıklık sisteminin, %80 oranında bağırsaklar üzerinden düzenlendiğinden kekik suyunun bu sistemin düzenli çalışmasına katkıda bulunduğu da tespit edilmiştir. Hazırlanan %5’lik infüsyonundan günde 3-5 bardak içilir. Yan etkisi yoktur.