Hangi Araçlara Lpg Takılır? Turbo Araçlarda LPG Dönüşümü TSI-GDI
Benzinli araçlarda en çok tercih edilen alternatif yakıt türü lpg, bir çok motor ve yakıt sistemiyle uyumlu olarak çalışmaktadır. Günümüzde karbüratörlü, enjeksiyonlu (atmosferik) ve enjeksiyonlu (turbo) motorlara lpg (tüp) takılabilmektedir.
Türkiye’de İlk lpgli araçlar karbüratörlü yakıt sistemine sahip araçlara uygulandı. Özellikle 2000’li yıllardan itibaren benzinli motorların neredeyse tamamı (atmosferik) enjeksiyonlu yakıt sistemine geçti ve lpg dönüşümü bu motorlarla mükemmel uyumlu çalıştı.
2010’lu yıllardaysa atmosferik benzinli motorlar, yerini turbo beslemeli direkt enjeksiyonlu motorlara bırakmaya başladı, lpg kitleri bu turbo benzinli motorlar için de geliştirildi ve bugün kullanılıyor.
Lpg için en uyumlu, en sorunsuz ve en çok tasarruf edilen, atmosferik benzinli enjeksiyonlu motorlardır. Özellikle Japon araçlarda (Honda ve Toyota) lpg motor uyumu en üst düzeydedir.
Bugün neredeyse tüm benzinli araçlara lpg dönüşümü yapılabilmektedir.
Enjeksiyonlu Atmosferik Motorlarda Lpg Dönüşümü
Lpg sisteminin en verimli, uyumlu çalıştığı ve en fazla yakıt tasarrufu sağladığı motor tipi atmosferik benzinli emme portuna enjeksiyonlu motorlardır. Bu motorlarda benzin, benzin enjektörleri tarafından, silindir kapağında emme supaplarının arkasına püskürtülür ve hava-yakıt karışımı emme zamanında silindirlere alınır. Lpg dönüşümü yapıldığında, ilave olarak sisteme lpg enjektörleri de eklenir. Lpg enjektörlerinin çıkış hortumları emme manifoldunun her silindir için ayrılan 4 koluna sonda şeklinde sızdırmaz bir şekilde takılır.
Lpg tankında sıvı halde depolanan lpg;regülatörde (buharlaştırıcı) sıvı halde gaz haline geçer ve basıncı düşürülür. Yaklaşık 1,2 bar basınçla gaz halindeki lpg emme manifoldunun portlarına püskürtüldü. Hava ile karışan lpg emme zamanında silindire alınır ve yakılır. Bu sistemlerde motor belirli bir sıcaklığa erişinceye kadar (yaklaşık 30 derece) motor benzinde çalışır, daha sonra otomatik olarak lpg (gaza) geçer (sıralı sistem). Bu tip sistemlerde ve motorlarda yaklaşık %50 yakıt tasarrufu sağlanır.
Direkt enjeksiyonlu motorlarda benzin, direkt olarak silindirlerin içine yüksek basınçla püskürtülüyor. Bu tip motorlarda da lpg dönüşümü yapılmaktadır.
Direkt enjeksiyonlu turbo motorların lpg dönüşümünde iki tip sistem kullanılmaktadır;
LDI(Likit (sıvı) Direkt Enjeksiyon Kiti)
SDI(Sıralı Direkt Enjeksiyon Kiti)
LDI Lpg Sistemi (Likit Direkt Enjeksiyon Kiti) Turbo Benzinli Motora LPG Dönüşümü (GDI-TSI-FSI-TFSI Motorlar)
Turbo benzinli araçlarda kullanılan diğer lpg sistemi ise sıvı direkt enjeksiyon kitidir. Bu sistem diğerlerinden oldukça farklı çalışmaktadır . Lpg sisteminin kendi enjektörleri yoktur ve Lpg, benzin enjektörleri tarafından direkt olarak yanma odasına (silindirlere) püskürtülür. Yani benzin ve lpg aynı yakıt hattını kullanıyor. Ayrıca lpg, silindirlere tıpkı benzinde olduğu gibi “sıvı” halde 120 bar basınçla püskürtülüyor. Oysa atmosferik motorlarda lpg gaz halinde kendi lpg enjektörleri tarafından düşük (1,2 bar) basınçla püskürtülüyordu.
Direkt sıvı lpg enjeksiyonunda, lpg sıvı halde direkt olarak silindirlerin içerisine püskürtülüyor. Lpg püskürtme işlemi benzin enjektörleri tarafından yapılıyor. Lpg sıvı halde ve direkt yanma odasına püskürtüldüğünden, yüksek basınçlı olması gerekiyor. Bu sebeple ldi lpg sisteminde lpg 120 bar basınçla püskürtülür, bu yüksek basıncın elde edilebilmesi için lpg tankında bir yüksek basınçlı lpg pompası bulunur ve lpg’yi motordaki enjektörlere basar.
Araç sabahları (soğukken) çalıştırıldığında da benzinle değil, direkt olarak lpg ile (tüpte) çalışmaya başlar.
Turbo benzinli motorlarda, bu motorlar için uygun regülatör seçilir ve lpg kontrol ünitesinin yazılımında tanıtılır ve turbo seçeneği seçilir.
Turbo araçlara lpg dönüşümü, atmosferik araçlara göre daha pahalıdır. Sistem daha karmaşık, daha fazla donanıma sahip ve montajı daha zordur.
Örneğin: Kia Sportage turbo benzinli gdi motoruna veya Volkswagen audi’nin tsi motoruna, ford ecoboost motoruna, lpg dönüşümü yapılabilmektedir.
BRC SDI Lpg Sistemi(Sıralı Direkt Enjeksiyon Kiti)
Bu sistemde lpg sistemi, atmosferik sisteme benzer. Lpg, enjektörler tarafından emme manifolduna 1,2 bar basınçla gaz halinde püskürtülür. Motor soğukken (sabah ilk çalıştırmada) benzinde çalışır ve ısınınca sistem lpg’ye geçer. Lpg elektronik kontrol ünitesi (lpg ecu) belirli çalışma durumlarında belirli aralıklara benzin enjektörlerini de çalıştırır; örneğin rölantide veya trafik ışıklarında kısa süreli benzine geçirip daha sonra tekrar lpg’ye geçiriyor. Ya da yine belirli aralıklarla benzin enjektörlerine 10 kez püskürtme yaptırıyor, böylece benzin enjektörlerini koruyor. Direkt yanma odasına bakan ve araç lpg’deyken çalışmayan (benzin püskürtmeyen) enjektörler aşırı ısınır, çünkü benzin püskürtülmesi enjektörlere soğutucu bir etki yapar.
Sıralı direkt enjeksiyon kitinin maliyeti (LDI sisteme göre) daha ucuzdur ve montajı daha kolaydır. Bununla birlikte yakıt tasarrufu daha azdır, benzine göre yaklaşık %30 yakıt tasarrufu sağlar.
Sizlere bu yazımıda, araç lastiklerimizin belli düzlemde sağlıklı gidebilmesini sağlayan rot ve balans ayarlarından bahsedeceğiz. Bozulduklarında büyük sorunlar çıkartan tekerlek ayarlarının nasıl düzeltilebileceği konusunda da bilgi vereceğiz.