Behçet Necatigil Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Modern Türk şiirinin en ünlü şairlerinden olan Behçet Necatigil, 16 Nisan 1916 tarihinde İstanbul’da doğdu. İlk ismi Mehmet Behçet Gönül’dür. Babası Beyoğlu ve Sarıyer ilçelerinde müftülük yapan Kastamonulu Hacı Mehmet Necati (Gönül) Efendi,  annesi Gevyeli müderris Hafız İbrahim Hakkı Efendi’nin kızı Bedriye Hanım’dır.

Fatih’teki Atikalipaşa mahallesinde bulunan şairin doğduğu konak, 1918’deki Büyük Fatih Yangını’nda yandı. Bu olay üzerine zaten ağır bir mide humması geçirmekte olan annesinin hastalığı ağırlaştı. İki yaşındaki Mehmet Behçet’in annesi o sene öldü. Karagümrük’teki anneannesi Emine Münire Hanım’ın evinde yaşadı. İkinci evliliğini yapan babası ise Beşiktaş Valideçeşme’de yaşamaktaydı. Anneannesi rahatsızlanan Necatigil,1923 yılında babasının yanına taşındı.

Babasının, büyük bir şirkette müfettiş olarak işe girmesinden sonra aile Kastamonu’ya taşındı. Necatigil, Beşiktaş’taki Cevriusta Okulu’nda başladığı ilk öğrenimini Kastamonu Erkek Muallim Tatbikat Mektebi’nde tamamladı. Kastamonu Lisesi’nde başladı. Yetersiz beslenme ve bakımsızlık nedeniyle geçirdiği “adenit tüberküloz” hastalığından dolayı liseye ara vermek mecburiyetinde kaldı. Necatigil’in tedavisi için aile yeniden İstanbul’a taşındı. Tedavisi biten şair, 1931 yılında Kabataş Erkek Lisesi’ne, orta ikinci sınıftan tekrar başladı.
1927-1928 yıllarında Akşam gazetesinin Çocuk Dünyası sayfasında Küçük Muharrir adıyla şiir, fıkra ve hikâyeleri yayımlandı. Edebi metin değeri taşıyan ilk şiiri ise lise yıllarında “Behçet Necati” imzasıyla Varlık dergisinde yayımlanan “Gece ve Yas” adlı şiiridir. 1936’da okulun edebiyat bölümünü birincilikle bitirdi.

Öğretmenlik yılları

Liseden mezun olduktan sonra Yüksek Öğretmen Okulu Türk Dili ve Edebiyatı bölümüne girdi. Burada ders veren  Ahmet Hamdi Tanpınar ve Ali Nihat Tarlan’nın öğrencisi oldu. Öğretmen Okulu’ndaki en iyi arkadaşı Cahit Külebi’ydi. 1940 yılında yükseköğrenimini tamamladı ve Edebiyat öğretmeni olarak ilk görev yeri olan Kars Lisesi’ne atandı.

Kars’ın iklim şartlarına uyum sağlayamadı ve hastalandı. Hastalığı nedeniyle 1941 yılında Zonguldak Mehmet Çelikel Lisesi’ne tayin edildi. Zonguldak’ta Muzaffer Tayyip Uslu ve Rüştü Onur ile birlikte ortak çalışmalar yaptı. Üç şairin şiirleri, İstanbul’da çıkan Değirmen adlı dergide birlikte yer aldı. Yerel gazetelerinden Ocak’ta, Kara Elmas dergisinde şiirleri yayımlandı. 1943 yılının Mart ayında İstanbul, Pertevniyal Lisesi’ne tayin oldu. İki ay sonra askere gitti. Askerlik dönüşünde Kabataş Erkek Lisesi’ne atanan Behçet Necatigil, öğretmenlikteki en uzun süren görevini bu okulda geçirdi. Bu okulda Demir Özlü, Hilmi Yavuz gibi yazar ve şairlerin öğretmeni oldu. 1948 yılında kısa süreliğine Kabataş Lisesi ile beraber Sarıyer Ortakokulu’nda da derslere girdi. Bu sırada tanıştığı öğretmen Huriye Korkut ile evlendi. Çiftin bu evlilikten iki kızı oldu.

1960 yılında Çapa Eğitim Enstitüsü’ne tayin olan Necatigil, 1972’de bu okuldan emekli oldu.

Hayatı boyunca öğretmenlik ve yazarlığı birlikte sürdüren şair, emeklilik günlerinde kendini tümüyle edebiyata verdi.

Türk şiirinin usta ismi, kanser teşhisiyle kaldırıldığı Cerrahpaşa Hastanesi’nde 13 Aralık 1979 tarihinde hayata veda etti.

Eserleri

1945 yılında ilk şiir kitabı “Kapalı Çarşı” yayımlandı. 1945 – 1956 yılları arasında sırasıyla “Çevre”, “Evler” ve “Eski Toprak” adlı kitapları yayımlandı. Bu kitaplardaki şiirler, çağrışımlara kapalı, dolaysız anlatıma sahip şiirlerdi. Necatigil‘in poetikasında 1955’ten sonra bir değişim yaşanmıştır. Çağrışım yüklü ve hikaye unsuru az şiirlerden oluşan kitaplar yazdı. Eski Toprak (1956) ile Yeditepe Şiir Armağanı’na layık görüldü. “Yaz Dönümü” ile 1964 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü, Carl Zuetmayer’den çevirdiği “Kurtlar” adlı şiirle de Türk Alman Derneği Çeviri Yarışması birincilik ödülünü aldı.

Behçet Necatigil, şiir yanında bir çok radyo oyunu yazmış, çeviriler yapmıştır. Rilke, Knut Hamsun, Miguel De Unamuno, August Strindberg, Thomas Mann ve Stefan Zweig gibi ünlü yazar ve şairin kitaplarını da Türkçeye çevirdi.

Şiir kitapları

Kapalı Çarşı (1945)
Çevre (1951)
Evler (1953)
Eski Toprak (1956)
Arada (1958)
Dar Çağ (1960)
Yaz Dönemi (1963)
Divançe (1965)
İki Başına Yürümek (1968)
En/Cam (1970)
Zebra (1973)
Kareler Aklar (1975)
Sevgilerde (1976)
Beyler (1978)
Söyleriz (1979)
Yayımlanmamış Şiirler (1985)

Çevirileri

Türk Halk Kitapları (Otto Spies, 1941),
Bir Haylazın Hayatı (Joseph von Eichendorff, 1946),
Malte Laurids Brigge’nin Notları (Rainer Maria Rilke, 1948),
Sis (Miguel De Unamuno, 1948),
Sonbahar Yıldızları Altında (Knut Hamsun, 1949),
Dünya Nimeti, (Knut Hamsun, 1949),
Açık Deniz Kıyısında (August Strindberg, 1951),
Morbacka (Selma Lagerlöf, Salah Birsel’le, 1952),
Venedikte Ölüm (Thomas Mann, 1952),
Victoria (Knut Hamsun, 1952),
Korku (Stefan Zweig, 1953),
Yaman Adam (Miguel de Unamuno, 1954),
Tedirgin Gece (Albrecht Goes, 1954),
Pan (Knut Hamsun, 1954),
Serserilik Günleri (Knut Hamsun, 1955),

Açlık (Knut Hamsun, 1956),
Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok (Erich Maria Remar-que, 1956),
Küçük Mitologya Sözlüğü (Dr. Otto Hitbrunner, 1957),
Benoni (Knut Hamsun, 1960),
Kapıların Dışında (Wolfgang Borchert, 1962),
Fareler (Gerhart Hauptmann, 1962),
Martı (Anton Çehov, 1963),
Fener Gece ve Yıldızlar (Wolfgang, Borchert, 1963),
Gençlik Güzel Şey (Hermann Hesse, Kâmuran Şipal’la,1963) ,
Dönemeç (Tankred Dorst, 1964) ,
Kara Kız (Tankred Dorst, 1965) ,
Ve O Hiç Bir Şey Demedi (Heinrich Böll, 1966),
İtiraf (Wilhelm Von Scholz, 1966),
Göçebe (Knut Hamsun, 1968),
Rosa (Knut Hamsun, 1968),
Şarkılar Kitabı (Heinrich Heine, 1972),
Kör Baykuş (Sadık Hidayet, 1977),
Andersen Masalları (Christian Andersen, 1977),
Son Bölüm (Knut Hamsun, 1980),
Yalnızlık Bir Yağmura Benzer, Çeviri Şiirler (1984),
Uçarı (Knut Hamsun, 1990)

Sözlük

Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (1960)
Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü (1971)

Radyo Oyunu

Yıldızlara Bakmak, Kadın ve Kedi (1965)
Gece Aşevi (1967)
Üç Turunçlar (1970)
Pencere (1975)
Ertuğrul Faciası (1995)

Yazılar

Bile/Yazdı (1979)
Düzyazılar 1 (haz. Ali Tanyeri – Hilmi Yavuz, 1983)
Düzyazılar 2 (1983)

Diğer Eserleri

Atatürk Şiirleri (antoloji, 1963)
100 Soruda Mitologya (1969)
Musullu Süleyman (Ahmet Mithat Efendi’den sadeleştirme, 1971)
Mektuplar (1989)

Şiirlerinden Örnekler

Karasevda
Delicesine daha dün
Kitaplara düşkündü,
Almış yürümüş serserilikte.
Akıl bu, evi barkı bırak da sen
İğri büğrü sokaklara dal
Geceyle birlikte.

Bir kız sevmiş yakın zamanda,
Bahse lüzum var mı geçmişten?
İflah olmaz sanırım,
Geçti iş işten!

Behçet Necatigil