Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Dadacılık akımının kurucularından.Rumen asıllı Fransız şair ve yazar Tristan Tzara, Romanya’nın Moineşti kentinde 16 Nisan 1896 tarihinde doğmuştur. Gerçek adı Sami Rosenstock’dır. 1916’da Larousse sözlüğünün sayfalarını arkadaşlarıyla birlikte rastgele açarak “dada” sözcüğünü buldu. Dadacı Manifesto, Tristan Tzara tarafından yine 1916 yılında yazıldı. Tümüyle rastlantılara dayalı ve geleneksel yazın kurallarının dışında bir edebiyat anlayışı geliştirmiştir. Tzara, şiirlerini gazeteden kestiği sözcükleri bir şapkada karıştırıp rastgele çekerek oluşturmuştur. 1921 yılında Paris’e yerleşti. André Breton, Philippe Soupault, Louis Aragon ve Paul Eluard gibi şair ve yazarlarla, dilin yapısında ve kullanımında yaptıkları değişik ve çarpıcı denemelerle sanat çevrelerinden büyük yankı uyandırdılar.
Dadacılık; dil ve estetik kurallarını, bunların denetlemesini, mantık dizgesini yok sayan ve sözcüklerin anlamına değer vermeyen, alabildiğine bağımsız çağrışımlarla ilkel ve doğrudan anlatım biçimi arayan bir sanat akımıdır. Dünyanın, insanlığın yaşadığı yıkımdan umutsuzluğa düşmüş, hiçbir şeyin sağlam ve sürekli olduğuna inanmayan anlayışa sahip bir felsefi yapıdan etkilenmiş, I. Dünya Savaşı’nın yarattığı umutsuzluktan, boğuntu ve dengesizlikten, burjuva değerleri karşısında duyduğu tiksintiden kaynaklanan protesto eylemleri yapan ve güvensizlik ve umutsuzluk içeren yıkıcı bir devinimdi.
André Breton’un Dadacılıktan sıyrılması ve bir grup yazarın da bu sıyrılmayı taşkınlıkla dönemin kamuoyuna taşımasından sonra Dadaizm her ne kadar yaşatılmaya devam edilse de, Breton’un kurduğu Gerçeküstücülük etkisini arttırdıkça, Dadacılık da giderek ortadan kaybolmuştur. Tzara Dadacılık sonrası şiirlerini gerçeküstücülüğe yakın bir tarzda yazmıştır.
Tzara, 1937 yılında Fransız Komünist Partisi’ne katılmış ve II. Dünya Savaşı’nda Fransız direnişçileri arasında yer almıştır. 25 Aralık 1963 tarihinde Paris’te vefat etmiştir.
Tzara’nın En Önemli Eserleri
Nihilist ve asi tavrıyla edebiyata yeni bir bakış açısı getirmiştir.
Dada Manifestoları
L’Homme Approximatif (Yaklaşık Adam) (1931)
Le Coeur à Gaz (Gazlı Yürek) (1938)
Midis Gagnés (Hakedilmiş Öğleler) (1939)
Parler Seul (Yalnız Konuşmak) (1950)
La Face Intérieure (İç Yüz) (1953)
