Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Jean-Paul Sartre Kimdir?
Fransız yazar ve düşünür Jean-Paul Charles Aymard Sartre, 21 Haziran 1905 tarihinde Paris’te doğdu. Babasını küçük yaşta kaybedince annesinin ailesinin yanında büyüdü. Louis-le-Grand Lisesi’nden sonra eğitimine, Ecole Normale Supérieure’ de, İsviçre’deki Fribourg Üniversitesi ve Berlin’deki Fransız Enstitüsü’nde devam etti. Lise öğretmenliği yaptı. 1928 yılında Simone de Beauvoir’ la tanıştı.
Dünya Savaşı sırasında 1939’da Fransız ordusunda meteorolog olarak görevlendirildi. Almanlar tarafından 1940 yılında yakalandı ve 9 ay hapis yattı. Direniş hareketine katıldı. Sinekler adlı ünlü oyunu bu koşullarda yazıldı ve sahnelendi. Aynı şekilde, Varlık ve Hiçlik adlı kendi felsefesini açıkladığı ünlü yapıtı da bu sırada yazıldı (1943).
1945’te öğretmenliği bırakarak, “Les Temps Modernes” adlı edebi-politik dergiyi çıkarmaya başladı. Kitaplarının hemen hemen tamamı siyasi ve edebi sorunlarla ilgili kuramsal metinlerdi. Savaş sonrası dönemde politik tavır ve eylemleriyle öne çıkan Sartre, soğuk savaş dönemi sırasında eleştirmesine rağmen Sovyetler Birliği’ni desteklemiştir. Bu arada çıkardığı dergi vasıtasıyla da Fransa’nın Cezayir’e karşı yürüttüğü savaşa karşı tavrını ortya koymuştur.
Jean-Paul Sartre, politik ve sanatçı tavrına zarar vereceğine inandığı için 1964 yılında kendisine verilen Nobel Edebiyat Ödülünü kabul etmemiştir. “121’ler Manifestosu” olarak bilinen bildirgeyi imzalamış ve 1961-1962 yılındaki büyük gösterilere katılmıştır. 1966-67 yılları arasında Vietnam Savaşı’nda meydana gelen katliamları sorgulamak üzere kurulmuş olan Russell Mahkemesi’nin de başkanlığını yapmıştır. Politik etkinlikleri giderek yoğunlaşmış ve kendi iç-dönüşümleriyle birlikte şekillenmiştir. 1968 olayları Sartre’ın kendi fikirlerini ve geleneksel entelektüel konumlarını da sorguladığı bir dönem olmuştur. Sovyetler’ in Prag’a müdahalesinin ve Fransa’daki öğrenci hareketlerinin üzerine, teorik politik alanı yeniden değerlendirmeye başlamış, 1973’te Liberation’ u kurmuştur.
Sartre, 1974 yılında gözlerini tümüyle kaybetmiş ve bundan dolayı da siyasal arenada bir süre durgunlaşmış ancak zaman zaman politik tavır sergilemekten geri durmamıştır. Batı’nın Doğu üzerindeki tahakkümüne karşı çıkmış ve insan hakları konusunda her zaman duyarlı olmuştur. Sartre’nin bu tutumu, Aydınların yeri ve rolü konusunda hem teorik hem de pratik bir örnektir.
Jean-Paul Sartre’nin Yapıtları
Sartre’nin etkin politik yaşamı yanında edebi ve felsefi yönü de sürmüş ve etkileyici olmuştur. İyi bir edebiyatçı ve yetkin bir filozoftur. Sartre, 15 Nisan 1980’de Paris’te öldüğünde geride felsefe ve edebiyat açısından büyük değerde metinler bıraktı. Kendi varoluşçu felsefesini işlediği yapıtları başlıca; Özgürlüğün Yolları, Bulantı, Gizli Oturum, Kirli Eller, Sözcükler, Duvar olarak belirtilebilir.
Jean-Paul Sartre’nin Türkçe’ye Çevrilmiş Kitapları
Varoluşçuluk, J.P.Sartre, Asım Bezirci, Say Yayınları.
Altona Mahpusları, çeviren: Işık M. Noyan, İthaki Yayınları.
Diyalektik Aklın Eleştirisi
Edebiyat Nedir?, çeviren: Bertan Onaran, Payel Yayınları.
Sözcükler, çeviren: Bertan Onaran, Payel Yayınları.
Yazınsal Denemeler, Payel Yayınları.
Bulantı, çeviren: Selahattin Hilav, Can Yayınları.
İmgelem, çeviren: Alp Tümertekin, İthaki Yayınları.
Baudelaire, çeviren: Alp Tümertekin, İthaki Yayınları.
Ego’nun Aşkınlığı, çeviren: Serdar Rifat Kırkoğlu, Alkım Yayınları.
İş işten Geçti, çeviren: Zübeyir Bensen, Varlık Yayınları.
Varlık ve Hiçlik, çeviren: Turhan Ilgaz, Gaye Çankaya Eksen, İthaki Yayınları, 2009
Duvar, çeviren: Eray Canberk, Can Yayınları.
Çark, çeviren: Ela Güntekin, Telos Yayıncılık.
Akıl Çağı (Özgürlüğün Yolları 1), çeviren: Gülseren Devrim, Can Yayınları.
Yaşanmayan Zaman (Özgürlüğün Yolları 2), çeviren: Gülseren Devrim.
Tükeniş (Özgürlüğün Yolları 3)[1], çeviren: Gülseren Devrim, Can Yayınları.
Toplu Oyunlar (Gizli Oturum, Mezarsız Ölüler, Sinekler, Kirli Eller, Şeytan ve Yüce Tanrı, Saygılı Yosma), çeviren: Işık M. Noyan, İthaki Yayınları.
Hepimiz Katiliz (Sömürgecilik Bir Sistemdir), çeviren: Süheyla Kaya, Belge Yayınları.
Tuhaf Savaşın Güncesi, çeviren: Z. Zühre İlkgelen, İthaki Yayınları.
Yöntem Araştırmaları, Kabalcı Yayınevi.
Aydınlar Üzerine, çeviren: Aysel Bora, Can Yayınları.
Yahudi Sorunu, çeviren: Serap Yeşiltuna, İleri Yayınları.
Estetik Üstüne Denemeler, çeviren: Mehmet Yılmaz, Doruk Yayınları.
