Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Kömür, tabakalı sedimanter (tortul) çökellerin arasında bulunan karbon ve yanıcı gaz içeriği zengin katı, koyu renkli kayaçtır. Kömür, jeolojik süreçlerde oluşan ve bol miktarda organik orjinli materyalin ayrışma ve kimyasal dönüşüme uğraması sonucunda oluşmaktadır. Bu sürece köürleşme adı verilmektedir.
Oluşum şekillerine ve oluşum zamanlarına göre toprağın yüzeyine yakın veya daha derin bölgelerinde yer alan endüstriyel açıdan önemli bir enerji kaynağıdır.
Kömür, ilk olarak milattan önce Çinliler tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Kömür işletmeciliği ise 12. yüzyılda başlamıştır. En yaygın kömür kullanımı ise 1750 yıllarından sonraki dönemdir. Sanayi devrimi ile birlikte enerji kaynağı olarak kömür önemli bir yer edinmiştir. Kömür, buharlı motorlarda, buharın oluşumu için yakıt olarak kullanılmıştır. Günümüzde kömür, yakıt formuyla ısınma aracı olarak kullanılmaya devam etse de asın yaygın kullanımı elektrik üretimi içindir.
Kömür Nasıl Oluşmaktadır?
Kömür, organik maddelerin uygun şartlar (uygun nem ve sıcaklık, ortamdaki asit miktarının artması) altındaki bataklıklarda birikmesi ve üstünün zamanla örtülmesi gibi olaylar sonucu meydana gelir. Bitkiler kuruduktan sonra bakteriler tarafından dönüşüme ve değişime uğrar. Eğer su altında kalarak değişime uğrarsa, C (karbon) miktarı artarak kömürleşme başlar. C miktarı %60 ise turba, C miktarı %70 ise linyit, C miktarı %80–90 ise taş kömürü, C miktarı %94 ise antrasit adını alır…
Kömür oluşumu kısa bir süreç değil jeolojik dönemlerle ifade edilecek uzun yıllara dayanır.
Yaklaşık 400 milyon yıl önceki jeolojik zaman olan Karbonifer ve Permiyen dönemi kömürleri taşkömürü cinsi olup en eski kömür oluşumlarıdır. Avrupa’daki ve Zonguldak’taki taşkömürü yatakları Karbonifer döneminde oluşmuştur. Kömürün oluşumu ne kadar eskiyse genel olarak o kadar kalitelidir.
Kömür Çeşitleri Nelerdir?
Antrasit, taş kömürü, linyit ve turba olmak üzere 4 tür kömür vardır.
En değerli kömür türü olan antrasit, %95’i karbondan oluşur. En sert kömür türüdür ve yandığında diğerlerinden daha fazla ısı verir. Taş kömürünün %70’i, Linyitin %50’sinden daha az bir kısmı karbondan oluşur. Kömürler organik olgunluklarına göre linyit, alt bitümlü kömür, bitümlü kömür ve antrasit tiplerine ayrılırlar.
Kömürün bir başka sınıflandırılması da ticari değerine göre yapılmaktadır. Odun kömürü, mangal kömürü, kok kömürü vb..
Kömürün Sağlığa ve Çevreye Zararları
Kömür tozu nedeniyle çalışanların sağlık açısından ciddi zararlar (ölümler) görmesinin yanında kömür işletmelerinde meydana gelen grizu patlamaları başta olmak üzere, göçükler ve diğer iş kazaları nedeniyle önemli kayıplar yaşanmaktadır.
Kömür işletmeciliği sırasında ağaçlara ve doğal oluşumlara verilen zararların yanında kömür kullanılarak işletilen termik santraller çevreye ve çevre sağlığına zarar vermektedir.
