Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
600 bin kişinin öldüğü Amerikan İç Savaşı (Eyaletler Arası Savaş) , tarihinin en kanlı savaşlarından biridir. Washington’daki yönetim (ABD) ile bu ülkeden ayrılmak isteyen 11 Güney Eyaleti arasındaki savaşa katılan askerlerin büyük bir kısmı yaralanmıştır. Abraham Lincoln’un 1860 yılında başkan seçilmesiyle birlikte Jefferson Davis komutasındaki 11 Güneyli Eyalet, bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. 12 Nisan 1861 tarihinde de Güney Carolina’daki Sumter Kalesi’nden ilk top atışıyla birlikte savaş başlamıştır.
Amerikan İç Savaşı’nda ilk yıllar taraflar, birbirine kalıcı bir üstünlük sağlayamadı ve iki taraf da büyük kayıplar verdi. Ancak, 1863 yılı Temmuz’undaki Gettysburg Muharebesi savaş için dönüm noktası oldu. Güneyden 75 bin, kuzeyden 82 bin askerin katıldığı bu kanlı savaşta iki taraf da askerlerinin yaklaşık üçte birini kaybettiler. Büyük kayıp vermelerine rağmen kuzeyliler bariz bir üstünlük sağladı. 9 Nisan 1865 tarihinde, güneyli ünlü komutan Robert Edward Lee’nin orduları kuzey orduları tarafından birkaç koldan sarıldı ve silah bırakmak zorunda kaldılar. Haziran ayında da güney askerlerinin tamamı silahlarını bırakarak teslim oldu. Amerikan İç Savaşı böylece kuzeyin zaferiyle sona erdi.
Savaşın Nedenleri
19. yüzyıl ortalarında ABD’nin güneydoğu bölgelerinde; pamuk, tütün ve şeker kamışı yetiştirilen büyük çiftlikler bulunuyordu. Bu tarıma dayalı bir ekonomi için gereken işgücü Afrika’dan kaçırılıp getirilen kölelerden sağlanıyordu. Öte yandan Amerika Birleşik Devletleri’nin diğer bölgelerinde sanayileşme gelişmiş kölelik ortadan kaldırılmıştı. ABD’nin batı kesiminde ise yeni eyaletler kurulmuş ve bu yeni eyaletlerde çoğunlukla kölelik yasaklanmıştı. Bu gelişmeler güney eyaletleri için endişe kaynağı olmuştu. Köleliğin eninde sonunda güneyde de yasaklanacak olması, güneyin köleliğe dayanan üretim tarzı için büyük bir tehditti.Köleliği kaldıracağı vaadi ile seçime katılan başkan adayı Abraham Lincoln seçimi kazandı. Bunun üzerine güneyli 7 eyalet (Güney Karolina, Mississippi, Florida, Alabama, Teksas, Georgia ve Louisiana) yeni başkanın köleliği kaldıracağına kesin gözle bakarak hemen ABD’den bağımsızlığını ilan ettiler. Bu eyaletler Jefferson Davis’in başkanlığı altında Amerika Konfedere Devletleri adı altında yeni bir devlet kurdular. Kısa bir süre sonra buna 4 eyalet (Virjinya, Arkansas, Kuzey Karolina ve Tennessee) daha katıldı. Bu toplam 11 eyalet Amerikan İç Savaşı’nda güneyli konfederasyon tarafını oluşturdular. Ülkenin geri kalan kısmı (özellikle kuzeydoğu kısmı) da kuzeyli union “birlik” tarafını oluşturdular. Bir süre sonra da iki devlet arasındaki büyük savaş başlamış oldu.
Amerikan İç Savaşı ve Sonuçlar
Savaşın en önemli sonucu, bazı Demokrat Parti’lilerin karşı çıkmasına rağmen köleliğin kaldırılması olmuştur. 22 Eylül 1862 tarihinde başlayan köleliğin kaldırılması süreci, Ocak 1865’te yasal olarak tamamlanmıştır. Ancak bu zaferden beş gün sonra kuzeyli başkan Abraham Lincoln bir güneylinin yaptığı suikast sonucu vurularak öldürülmüştür.
Savaşın bitiminde güneydeki bütün kölelere özgürlük hakları verildi. Kısa bir süre sonra da köleler oy kullanma hakkını kazandılar. ABD’nin güneyinde köleliğe dayanan tarım ekonomisi sona erdi. Amerika Birleşik Devletleri bölünme tehlikesinin üstesinden gelerek tekrar tek bir ülke olarak birleşmiş oldu. Savaşın sonunda güneydeki siyahilere birçok hak verildiyse de, bunlar kısa süre içinde güneyli beyazlar tarafından geri alındı. Savaş sonrasında güney, ekonomik yıkıma uğradı ve kuzey ise öne geçti. Oysa ki savaş öncesi ABD’nin güney ve kuzey tarafları eşit zenginlikteydi.
