Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Anaflaktik Şok Nedir? Belirtileri ve Sebebleri Nelerdir?
Anaflaktik Şok Nedir? Anaflaktik şok, alerjik reaksiyonlar sonucunda yaşanan hızlı ve ölümcül şok durumlarının genel ismidir. Bu şok durumları, tıpta anaflaksi olarak ifade edilir.
Anaflaksi durumlarını tarif eden genel özellikler şunlardır:
- Önceden tahmin edilemeyen durumlara yol açma,
- Aniden başlayan ve hayli hızlı bir şekilde seyreden bir niteliğe sahip olma,
- Vücudun tüm hayati fonksiyonlarını ve sistemlerini etkileme,
- Ölüme sebebiyet verme riskinin oldukça yüksek olması.
Anaflaksi durumunda belirtiler ne kadar erken ortaya çıkarsa ortaya çıkan belirtilerin yarattığı ağrı ve acılar o derece şiddetlidir. Anaflaksinin iyileşmeyi takip eden birkaç saat içinde tekrarlaması durumu bifazik reaksiyon olarak isimlendirilir.
Anaflaksi akademik anlamda ilk kez 1902 senesinde Portier ve Richet isimli iki Fransız Fizyolojist tarafından tanımlanmıştır. Bu şok çeşidi ilk kez 1902 senesinde tıbbi olarak tanımlansa da bu tarihten önce de insanlığın başına musalat olan oldukça korkutucu durumdur. Anaflaktik şok durumunda yerinde ve doğru müdahale yapılamadığında kişi dakikalar içinde hayatını kaybedebilmektedir.
Şok etkisiyle vücudun hassas bölgelerinde meydana gelen reaksiyonların görüntüsü hayli korkutucu olduğu için bu durum çoğu zaman paranormal güçlerin işi olarak görülmüştür.
Birçok kültürdeki şeytan girmesi veya ilahi ceza olarak ifade edilen olaylar çoğu zaman anaflaktik bir şoku tanımlar. Bunlardan en bilineni Mısır’a hakim olan ve tahtını Horus Tanrı’sından alan ilk kralı Menes’in ölümüyle ilgilidir. Rivayetlere göre Menes, kendisini sokan bir eşek arısı tarafından öldürülür ve inanışa göre onu öldüren eşek arısının ilahi bir cezalandırıcı olduğuna inanılır.
Tıp otoriteleri tarafından alerjik reaksiyonlar içerisinde en tehlikelisi olarak anaflaksi gösterilir.
Anaflaksinin Görülme Sıklığı ve Yaygınlığı
ABD’de anaflaksi vakalarına bağlı olarak yılda ortalama bir milyon kişinin medikal yardım aldığı belirtilmektedir.Bu oran acil servis başvuruları içerisinde %1’lik bir orana tekabül etmektedir. Anaflaktik şok vakalarının büyük bir çoğunluğunu sarı sokmaları teşkil eder.
Anaflaktik şok vakalarının cinsiyet, yaş, meslek gibi görülme sıklığına bakıldığında herhangi bir yığılma görülmez.
Anaflasksinin Bertileri Nelerdir?
Anaflaksi çoğu zaman o kadar hızlı gelişir ki belirtileri doğru tanımlamak zor hale gelebilir.
En sık karşılaşılan semptomlar şunlardır:
- Ciltte kızarıklık,
- kabarma ve sıcaklığın normalin üstüne çıkması,
- Avuç içinde, genital bölgelerde, ayak tabanında şiddetli kaşıntı,
- Deride karıncalanma,
- sıcak basması,
- Burun akıntısı,
- süreklileşen hapşırma nöbetleri,
- nefes darlığı ve buna bağlı göğüste sıkışma hissi,
- bazı vakalarda nefes darlığına/yetersizliğine bağlı olarak yüzde morarma.
- Nabızda artış,
- baş dönmesi,
- tansiyon düşmesi,
- bulanık görme,
- halüsinasyon.
- Yutkunmada zorlanma,
- ishal,
- mide spazmları,
- kusma,
- ağızda kuruluk ve metalik tat
Tıbbi anlamda patolojik inceleme imkânlarının yeterli olmadığı otopsilerde anaflaktik şok sonrası ölümler kalp krizi, tansiyon düşüklüğü ve muhtelif ödemlerle açıklanır.
Anaflaksinin Sebepleri Nelerdir?
Anaflaksinin en temel sebebi, genetik sebepler ve metabolik olarak bünyede söz konusu maddeye hassasiyet bulunmasıdır. Anaflaksi bir çeşit ölümcül alerjik reaksiyon çeşididir.
Anaflaksiyi tetikleyen maddelerle temas çok farklı yollarla olabilmektedir. Bunlar, ağızdan alınan gıdalar, doğal ortamda meydana gelen böcek sokmaları, herhangi bir tıbbi tedavi sırasında kullanılan bir maddeyle olabilmektedir.
Anemi Nedir? Belirtileri ve Tedavisi
Anaflaksiye yol açan başlıca tetikleyici maddeler/durumlar şunlardır:
Gıdalar: Ceviz ve diğer kabuklu yemişler, midye, ıstakoz gibi kabuklu deniz mahsulleri, inek sütü ve yumurta, yer fıstığı, buğday, soya fasulyesi.
Lateks Maddesi: Çoğunlukla medikal ekipman olarak kullanılan lateks eldivenler, şırıngalar, yara bantları damar içi tüpler…
İlaçlar: Günlük hayatta çokça kullanılan aspirin ,penisilin gibi ilaçlar. Anestetik etkili ilaçlar, antibiyotikler.
Böcek Zehirleri: Yaban arısı, eşek arısı, Kırmızı ateş karıncası.
İdiyopatik Sebepler: Bu tür anaflaktik şoklarda tetikleyici maddenin ne olduğu çoğunlukla net olarak tanımlanamaz. Kişi alerjen olduğu bilinmeyen herhangi gibi maddeyi tükettiğinde ya da buna maruz kaldığında bunun hemen arkasından bedensel hareketlilik anlamına gelen faaliyetler anaflaktik şok yaratır. Bu
Egzersizlerle ortaya çıkan durumlar: Bu tür durumlar genellikle birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Bu tip durumlar genellikle ergenlik çağındaki gençlerde ortaya çıkar.
Anafilaksi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Anaflaksi her ne kadar dakikalar içinde ölüme yol açan ölümcül bir durum olsa da gelişen tıbbi imkânlar zamanında müdahaleyle bu durumun önüne geçebilmektedir.
Anaflaktik şoklarda durumun anafilaksiden kaynaklandığının tespitiyle birlikte uygulanan ilk tedavi, epinefrin yani adrenalin enjeksiyonudur. Adrenalin enjeksiyonu hızlı bir şekilde kas içerisine uygulanır. Epinefrin enjeksiyonundan hemen sonra anaflaktik şok belirtileri ortadan kalkar.
Epinefrin enjeksiyonu her ne kadar hastalığın oluşturduğu ölümcül ilk etkiyi ortadan kaldırsa da bu anaflkasi etkilerinden kalıcı olarak kurtulmanın en sağlıklı yolu alerjen unsurlardan ve durumlardan kaçınmadır.
Konuya hakim uzmanlar tarafından yapılan ayrıntılı testlerden sonra; anaflaksi geçiren kişilerin zor durumlarda ölümcül bir riskle karşılaşmamak adına yanlarında veya çabucak ulaşılabilecek bir yerde adrenalin oto enjektörü bulundurmaktır.
Tek kullanımlık olan bu otomatik enjektörler hastanın kendisi tarafından bile elbise üzerinden uyluk bölgesine yapılabilmektedir.
Kaynakça:
