Attilâ İlhan Kimdir? Politik Yönü, Edebi Kişiliği ve Eserleri

Attilâ İlhan Kimdir?

15 Haziran 1925’te İzmir Menemen’de doğdu. İlk ve orta eğitiminin büyük bir bölümünü İzmir ve babasının işi dolayısıyla gittikleri farklı bölgelerde tamamladı. İzmir Atatürk Lisesi birinci sınıfındayken mektuplaştığı bir kıza yazdığı Nazım Hikmet şiirleriyle yakalanmasıyla 16 yaşındayken tutuklandı ve okuldan uzaklaştırıldı. Üç hafta gözaltında kaldı. İki ay hapiste yattı. Türkiye’nin hiçbir yerinde okuyamayacağına dair bir belge verilince, eğitim hayatına ara vermek zorunda kaldı.

Attilâ İlhan, 1944 yılında okuma hakkını Danıştay kararıyla tekrar kazandı ve İstanbul Işık Lisesi’ne yazıldı. Lise son sınıftayken amcasının kendisinden habersiz katıldığı CHP Şiir Armağanında Cebbaroğlu Mehemmed şiiriyle ikincilik ödülünü pek çok ünlü şairi geride bırakarak aldı. 1946’da mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu. Başarılı geçen üniversite hayatı sırasında Yığın ve Gün gibi dergilerde ilk şiirleri yayımlanmaya başladı. 1948’de ilk şiir kitabı Duvar’ı kendi olanaklarıyla yayımladı.

1951 yılında ikinci kez Paris’e gitti. Fransa’daki bu dönem, Attilâ İlhan’ın Fransızcayı ve Marksizmi öğrendiği yıllardır. 1950’li yılları İstanbul, İzmir ve Paris arasında deyim yerindeyse mekik dokuyan Attilâ İlhan’ın ismi de Türkiye çapında duyulmaya başlamıştır. Yurda döndükten sonra, Hukuk Fakültesi’ne devam etti. Ancak son sınıfta gazeteciliğe başladı ve öğrenimini yarıda bıraktı. 1953’te Vatan gazetesinde sinema eleştirileri yazmaya başladı.

1957’de askerliğini Erzincan’da tamamladı. İstanbul’a dönüş yaptı. Attilâ İlhan, bu dönemde Ali Kaptanoğlu adıyla 15 senaryo yazdı. Sinemada aradığını bulamayınca, 1960’ta Paris’e geri döndü. Babasının ölümüyle birlikte İzmir’e yerleşti. İzmir’de kaldığı 8 yıl içerisinde, Demokrat İzmir gazetesinin başyazarlığını ve genel yayın yönetmenliğini yürüttü. Aynı yıllarda, Yasak Sevişmek ve Aynanın İçindekiler dizisinden Bıçağın Ucu adlı şiir kitaplarını yayımlandı. 1968’de Biket İlhan ile evlendi.

Attilâ İlhan, 1973 – 2005 arasında yayınevi danışmanlığı ve çeşitli gazetelerde köşe yazarlığı yaparken aynı zamanda; bir çok roman yazdı. Bu dönemde Türkiye’de televizyon yayınlarının başlaması ve geniş kitlelere ulaşmasıyla birlikte yeniden senaryo yazmaya başladı.
Sekiz Sütuna Manşet, Kartallar Yüksek Uçar ve Yarın Artık Bugündür dizileri büyük beğeni topladı.

Attilâ İlhan’ın Ölümü

1985 yılında ilk kalp krizini geçirdi. Bu tarihten sonra kardiyolojik sorunları devam eden İlhan’ın 2004’ten itibaren sağlık durumu daha da bozuldu. 10 Ekim 2005′ te 80 yaşındayken, İstanbul’daki evinde geçirdiği ikinci kalp krizi sonucu hayata veda etti. Ölümünden sonra,  kurulan Attilâ İlhan Bilim Sanat Kültür Vakfı, çalışmalarına devam etmektedir.

Attilâ İlhan’nın Romanlarının Özelliği, Kısaca

Roman serüvenine başladığında döneminin diğer yazarları daha çok yerel ve kırsal olayları, kişileri işlerken Attilâ İlhan şehir insanını Türkiye’nin yakın dönem tarihini siyasal, ekonomik ve sosyal yanlarıyla ele alan bir yapı içerisinde işliyordu. Sadece İstanbul, İzmir gibi Türkiye’nin büyük şehirlerini, işlediği dönemin yaşam tarzını, ekonomik ve sosyal sorunlarını kahramanlarının gözüyle yansıtmakla yetinmiyor; aynı zamanda, batı kültürünün Türkiye’ye ne şekilde yansıdığını, olumlu ve olumsuz etkilerini, çizdiği karakterlerle ve Avrupa’daki şehirlerle örtüşen bir yapı içerisinde inceleniyordu.

Attilâ İlhan’ın Eserleri

Attilâ İlhan’ın Televizyon Dizileri

Teleflaş / Kanal 6 (1991), Sekiz Sütuna Manşet (1982),  Kartallar Yüksek Uçar (1983),  Yarın Artık Bugündür (1986),  Yıldızlar Gece Büyür (1992) ve  Baykuşların Saltanatı(2000)

Attilâ İlhan’ın Romanları

Sokaktaki Adam (1953), Zenciler Birbirine Benzemez (1957), Kurtlar Sofrası (1963), Aynanın İçindekiler serisi, Bıçağın Ucu (1973), Sırtlan Payı (1974) Yunus Nadi Roman Armağanı, Yaraya Tuz Basmak (1978, Dersaadet’te Sabah Ezanları (1981), O Karanlıkta Biz (1988), Allah’ın Süngüleri: Reis Paşa (2002), Gazi Paşa (2006), Fena Halde Leman (1980), Haco Hanım Vay (1984), O Sarışın Kurt (2007) ve Yengecin Kıskacı (2001)

Attilâ İlhan’ın Şiir KİTAPLARI

Attilâ İlhan’ın Anı ve Denemeleri

Abbas Yolcu (1957)
Yanlış Kadınlar Yanlış Erkekler (1985)
Hangi Sol (1970)
Hangi Batı (1972)
Hangi Seks (1976)
Hangi Sağ (1980)
Hangi Atatürk (1981)
Sağım Solum Sobe (1985)
Hangi Edebiyat (1991)
Sosyalizm Asıl Şimdi (1991)
Hangi Laiklik (1995)
Hangi Küreselleşme

Kaynak:  Attilâ İlhan Bilim, Sanat ve Kültür Vakfı