Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
MEB Tarafından Önerilen 100 Türk Edebiyatçısı arasında yer alan Bayburtlu Zihni şiir, destan ve yergileriyle ünlüdür. Bayburtlu Zihni, 1975 yılında adından da anlaşılacağı üzere Bayburt’ta doğdu. Ancak asıl adı Mehmed Emin’dir. Zihni ise takma adıdır. Erzurum Medresesinde başladığı eğitimine Trabzon Medresesinde devam etti. Daha sonra İstanbul’a gitti. Geçimini katiplik yaparak sağladı. Şiir yazmaya İstanbul’da başladı. Bu dönemde Divan Şiiri türünde yazdığı birçok şiir ve kaside beğeni topladı.
İstanbul’da geçirdiği yılların ardından memleketi Bayburt’a geri döndü. Ancak Bayburt’un 1828 yılında Ruslar tarafından işgal edilmesi nedeniyle kentten ayrıldı. Bayburt’un işgalden kurtulmasıyla birlikte yeniden Bayburt’a döndü. 1834 yılındaki hac ziyareti sonrasında Mısır’a uğradı. Mısır dönüşünde İstanbul’da Erzurum’da ve tekrar İstanbul’da yaşadı. İzleyen yıllarda da Anadolu’nun çeşitli yerlerinde memur olarak çalıştı. Bayburt’a dönerken Trabzon yakınlarındaki Bahçeyaka köyünde hayatını kaybetti.
Bayburtlu Zihni, Divan şiiri ile başladığı yazmayı halk şiiri ile sürdürdü. Ancak her iki tür şiirde de başarılı olmuş ve tanınmıştır. Şiirlerini, hem arzu, hem de hece ölçüsüyle yazdı. Aruzla yazdığı şiirler ölümünden sonra Divan-ı Zihni (1876) adıyla yayımlanmıştır. Buna karşın Bayburtlu Zihni adının belleklerdeki kalıcılığı, hece ölçüsüyle yazdığı koşma ve destanlar sayesinde olmuştur. Bayburt’un 1828 Rus işgali sırasında ve sonrasında gördüğü zararları dile getiren koşma biçimindeki ağıtıyla büyük ün kazandı.
Bayburt’lu Zihni tarafından yazılan “Vardım Ki Yurdundan” adlı koşma daha sonra bestelenmiştir. Bayburtlu Zihni, yaşadıklarını şiir, yergi ve destanlar biçiminde Sergüzeştname’de anlatmıştır.
Vardım Ki Yurdundan
Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş
Yavru gitmiş ıssız kalmış otağı
Camlar şikest olmuş meyler dökülmüş
Sakiler meclisten çekmiş ayağı
Hangi dağda bulsam ben o maralı
Hangi yerde görsem çeşm-i gazali
Avcılardan kaçmış ceylan misali
Göçmüş dağdan dağa yoktur durağı
Laleyi sümbülü gülü har almış
Zevk u şevk ehlini ah u zar almış
Süleyman tahtını sanki mar almış
Gama tebdil olmuş ülfetin çağı
Zihni dert elinden her zaman ağlar
Sordum ki bağ ağlar bağ u ban ağlar
Sümbüller perişan güller kan ağlar
Şeyda bülbül terk edeli bu bağı
