Cemil Meriç Kimdir? Kısaca Hayatı ve Eserleri

Felsefeci, yazar ve Sosyolog Cemil Meriç 12 Aralık 1916’da Hatay’da doğmuş ve 13 Haziran 1987’de İstanbul’da ölmüştür. Tam adı Hüseyin Cemil olan ünlü yazarımız, Meriç soyadından önce Şaman ve Yılmaz soyadlarını kullanmıştır. Cemil Meriç, Rumeli göçmeni bir ailenin çocuğudur. Reyhanlı Rüştiyesinde tamamladığı ilk ve 1928 yılında ortaokuldan sonra aynı yerde Arapça, Fransızca, Kur’an, tecvîd ve ahlâk okudu. Türkçe öğretmeni olan şair Ömer Halim Bey’in çok sayıda şiir kitabı vardı. Liseyi Antakya Sultanisinde okudu ve Fransız ve Türk hocalardan özel dersler aldı. 1936 yılında İstanbul’a gitti. Öğretmenleri arasında Nurullah Ataç ve Reşat Ekrem Koç’un olduğu Pertevniyal Lisesine bir yıl devam etti. Nazım Hikmet’le burada tanıştı. 1937 yılında İskenderun’un bir köyünde kısa süreliğine öğretmenlik yaptı,

Sınav sonucunda başkan yardımcısı olduğu İskenderun Tercüme Bürosundaki görevi beş ay sürdü. 1938’de Aktepe’ye nahiye müdürü olarak atandıktan 20 gün sonra tutuklandı. 1939 yılında iki ay hapis yattıktan sonra açılan davadan beraat etti. 1940’da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Felsefe Bölümünde okudu ancak okula devam etmedi. Aynı fakültede Fransız Filolojisi Bölümüne devam etti ve 1944 yılında mezun oldu. Elazığ Lisesi’nde 1942-1945 yılları arasında öğretmenlik yaptı. Cemil Meriç daha sonra sınavda başarılı olarak, İstanbul Üniversitesine Fransızca okutmanı (1946-74) oldu. 1974 yılında emekli oldu.

Cemil Meriç’in görme yetisi 1954 yılında zayıflamıştı. Bir dizi ameliyat geçirdi ancak gözlerini yitirdi. Görme yetisini kaybeden Meriç’in sonraki hayatında okuma ve yazma konusunda çevresi yardım etti. Emekli olduktan sonra bütün zamanını eserlerine ayırdı.

Cemil Meriç 1984’te geçirdiği beyin kanaması sonucunda felç oldu. Sıkıntılı ve uzun bir hastalık süresinden sonra 13 Haziran 1987 tarihinde İstanbul’da vefat etti.

Cemil Meriç’in Eserleri

Deneme – İnceleme

Balzac (1942), Hind Edebiyatı (1964), Saint
Simon / İlk Sosyolog – İlk Sosyalist (1967), Dillerin Yapısı ve Gelişmesi (1967), Sosyalizm ve Sosyoloji Tarihinde Pierre Joseph Proudhon: 1809-1865
(1969), İdeoloji (1970), Bu Ülke (1974), Umrandan Uygarlığa (1974), Hind
ve Batı (1976), Bir Dünyanın Eşiğinde
(1976, Hind Edebiyatı’nın eklemelerle zenginleştirilmiş şekli), Mağaradakiler (1978), Kırk Ambar (1980), Bir Facianın Hikâyesi (1981), Işık
Doğudan Gelir (1984), Kültürden
İrfana (1985), Jurnal I-II
(1992-93), Sosyoloji Notları ve
Konferanslar (1993).

Çevirileri

Altın Gözlü Kız (Balzac’tan, 1943)
Otuzundaki Kadın (Balzac’tan, 1945)
Onüçlerin Romanı (Balzac’tan, 1945)
Kibar Fahişelerin İhtişam ve Sefaleti (Balzac’tan, 1946, sonraları İhtişam ve Sefalet adıyla basıldı)
Hernani (Victor Hugo’dan, 1956)
Marion de Lorme (Victor Hugo’dan, 1966)
Batıyı Büyüleyen İslâm (Maxime Rodinson’dan, 1983).

Cemil Meriç’in, 1959’da Fransızca öğretmenleri için  hazırladığı, “Fransızca Dil Bilgisi” kitabı ise basılmamıştır.