Common Rail Nedir? Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Motorların teknolojik konuları, sistemin ihtiyacına göre geliştirilip, sunulmaktadır. Otomotiv mühendisleri ağırlıklı olarak araçların kalbini temsil eden üniteler konusunda fazla mesai harcarlar. Dıştan yanmalı motorların nasıl ki yanma prensipleri değiştirilip içten yanmaya alındıysa, konumuz olan “common rail” sistemi de günümüz dizel motorları için sunulan yüksek verimlilik unsurudur.

Benzinin depodan çekilerek motora nasıl geldiği, geliş sırasında nerelere uğradığı, sonrasında hangi mekanik yapıdan iletilip hedef noktaya ulaştırıldığı önemli bir konudur. O yüzden common rail sistemi, dizel yakıtlı araçların ana yapısında yerini almaktadır. Firmalar var olan sistemi kendi firma bünyesinde isimlendirmiştir.

[renkbox baslik=”İçten ve Dıştan Yanmalı Motor Nedir? Aralarındaki Farklar Nelerdir?
” link=”https://bilgihanem.com/icten-distan-yanmali-motor-nedir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/04/icten-ve-distan-yanmali-motor-nedir-aralarindaki-farklar-nelerdir.jpg” renk=”turuncu” yenisekme=”evet”][/renkbox]

Biliyoruz ki ele alınan günümüz motorlarında görev paylaşımları vardır. Bu görev paylaşımı da bir bilgisayar sistemi tarafından yönetilir ve yönlendirilir. Elektronik kontrol ünitesi (ECU) ile yapılan işlemler verimlilikle birlikte sürücünün anlık vereceği tepkilere göre programlanır. Şimdi sizlere common rail teknolojisinin ne olduğundan, avantajlarından ve dezavantajlarından bahsedeceğiz.

Common Rail Nedir?

Son zamanlarda ismini farklı kısaltmalarda duyduğumuz common rail, dizel yakıt kullanan araçlar için geliştirilmiştir. Kullanım alanı oldukça geniştir. Sistemin sadece binek otomobillerde veya SUV araçlarda kullanılıyor zannedilmemesi gerekiyor. Çünkü motorinin girdiği gemi, iş makineleri, ticari araçlar ve ağır ticari araçların hepsinde kullanılmaktadır.

Common rail, yakıtın motor içerisinde yüksek basınçtla beraber püskürtülmesidir. Çalışma prensibinin de bu olduğunu söylemek mümkün. İçeriğinde farklı noktalara koyulan pompalar vardır. Bunlardan birisi yakıt deposundan alınan yakıtı çekmekle görevliyken diğeri basınç seviyesini yaklaşık 1600 bar’a getirmekle yükümlüdür.

Yine dediğimiz gibi bunların hepsi ECU’ya bağlıdır. Çekilen ve gönderilecek miktarların hepsi belli bir hassasiyet çerçevesi içerisinde gerçekleşir. Common rail sisteminde şimdi anlattığımız gibi aşırı besleme olayını ortaya çıkartabilmek için bazı destekleyici mekanizmaya ihtiyaç vardır. Mesela VW grubunun kullanmış olduğu TDI dizel ünitenin basında belirtilen “t” turboyu temsil etmektedir.

Dediğimiz hassas sistemi günümüzde tüm firmalar kullanıyor. Renault bu kısma DCI ile girerken Toyota D-4D ünitesi ile giriş yapmıştır. Temelde hepsi enjeksiyon – dizel motorlu olarak geçmektedir.

Common Rail’in Dizel Ünitelerde Yönetim Biçimi Nasıldır?

Nedir kısmında sizlere common raili tarif ederken çalışma prensibinden de bahsetmiş olduk. Bu başlığımızda ise kullanıcının vereceği tepkilere karşı sistemin nasıl cevap verdiğinden söz edeceğiz. Son nesil dizel motorların yönetimini elektronik sistemler sağlar. Yakıtın gidiş – gelişlerinin nerede ve nasıl olacağının hesaplanması da yapılmaktadır. Depo kısmında başlayan sensör yerleşimleri, motorun farlı birçok noktasına yerleştirilmiştir.

Bunlardan bazıları; eksantrik milinin konumunu ayarlayan sensör, motor suyu sıcaklık sensörü, turbo basıncını ayarlayan sensör, hava ağırlığını ölçen sensör, yakıtın sıcaklığında görevli sensör, gaz pedalı tepkime ölçme sensörü ve krank milinin duruş biçimini ayarlayan sensörlerdir. Bizler bunun sayesinde verimli şekilde en iyi tepkileri alırız. Eğer ki hızlı gitmek istiyorsak gaz pedalına bastığımız anda common rail yüksek hız moduna alınmış olur.

Veya tam tersi durumlarda; ayağımızı gazdan çektiğimiz anda gelen yakıt miktarı azaltılır, basınç düşürülür ve enjektörlerin püskürteceği yakıt miktarı aşağı çekilmiş olur. Sistemin asıl şaşırtıcı kısmı bunları ne kadar sürelerde yaptığı! Dikkat edersek sürüş biçimimizi anlık, istediğimiz şekle getirebiliyoruz. Birden hızlanmadan sonra birden yavaşlama gibi. İşte tüm bunların hesaplanıp, uygulanması milisaniyeler içerisinde oluyor.

Aracımızı güne başlarken ilk çalıştırdığımız anda motor ve mazot soğuktur. Marşa bastığımız anda sıcaklık ayarlamasını yapan sensörler anında devreye girerek, miktar ve gönderim süreleri ayarlanır. Common rail bir elektronik yönetim biçimi olduğundan, sistem arızaları da hızlı şekilde sürücülere bildirilir. Bu kısma bir örnek verecek olursak; soğuk kış aylarında mazot sıcaklığımız oldukça düşüktür.

Onun için kızdırma bujileri vardır. Yüksek ısı vererek mazotun akışkanlığını normal seviyeye getirir. Ancak 4 adet olan bu parça bazı zamanlarda görevini yapamaz. Yapamadığı anda ise gösterge panelinde buna dair bir işaret gösterilir. Gerekirse de çalışmayı kısıtlayarak ileri arızlara karşı korumaya alınır.

Common Rail Motor Yönetiminin Avantajları Nelerdir?

ECU ile yönetim şekliyle yönetilen dizel motorların, elektronik sistemlerle yönetilmeyenlere göre %40 – %45 tasarruf sunmaktadır. Comman rail düzene koyulan turbo desteği ile alınacak güçler daha fazla oluyor. Sonucunda elde edilen tork değerleri de yukarı ivmeli hareketler gösteriyor. Diğer bir avantajı; çalışırken ki hissettirdikleri.

Eski dizel motorların sarsıntılı ve gürültülü çalışmalarına karşı, son sistem daha az sarsıntılı çalışmaktadır. Yönetim biçimini anlatırken sizlere ikazlarından bahsetmiştik. Büyük avantajlarından birisi de sürücüyü herhangi bir aksilikte uyarmasıdır. Çıkabilecek arızalara karşı uyarıcı unsurların olması doğacak hasar ve masraflardan kurtaracaktır.

Son zamanlarda açılan dizel yasaklama kararlarına karşı aslında comman railli dizel üniteler normalin altında emisyon değerleri vermektedir. Tabi bunların yanında dikkat edilmesi gereken ve uyulması gereken kurallar da vardır. Şimdi sizlere comman railin dezavantajlarından söz edeceğiz.

Comman Rail Dizel Motorun Dezavantajları Nelerdir?

Halk arasında da bilinen bir şey olan “dizel motorlar masraftır” yorumlaması vardır. Bu düşünceler aslında boşa değildir. Çünkü yeni nesille gelen dizel motorların elektronik bakımları ve parça maliyetleri fazladır. Turbo beslemeli dizel motorlu bir araca sahipsek ilk çalıştırma ve uzun süreli kullanımlardan sonra aracımızın rölanti halinde bir süre bekletmemiz gerektiği söylenir. Bu kısım önemlidir.

Aracımızı ilk çalıştırmadan sonra hızlı hareket etmemiz, parçaların deformasyonuna neden olabilir. Keza yine uzun süreli yolculuklardan sonra belli bir süre turbo türbininin durmasını beklemeliyiz. Birden kontak kapattığımız anda turboya olan yağlama kesiliyor ve parçaların zarar görmesine neden oluyor. Karşımıza çıkacak senaryo da bozuk bir turbo ünitesi olacaktır. Kaliteli yakıt almaya dikkat etmemiz gerekiyor.

Yakıtı püskürten kısım olan enjektörlerin tıkanması ve bozulması durumda binlerce TL masraf çıkabilir. Bazı parçaların servislerce “tamir edilemez” durumu olduğu için sıfırlarıyla değiştiriliyor. Özellikle atmosferik benzinli motorlara göre karşılaştırıldığında masraf boyutlarında büyük farklar vardır. Mesela benzinli bir motoru tamamen çalışamaz durumda düşünelim. Parçaların yenileme işlemleri içten yanmalı benzinli motorda ücret 1 birim tutuyorken, aynı şekilde comman rail motorlu dizel ünitenin rektefiye edilmesi 3 birim olarak ücretlendirilecektir.

[renkbox baslik=”Intercooler Nedir? Nasıl Çalışır? Motordaki Önemi Nedir?
” link=”https://bilgihanem.com/intercooler-nedir-nasil-calisir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/03/intercooler-nedir-nasil-calisir-motordaki-onemi-nedir.jpg” renk=”kirmizi” yenisekme=”hayir”][/renkbox]

Common railin çalışma prensibinden, avantajlarından ve dezavantajlarından sizlere bahsettik. Yakıtı 2.000 bar üzerinde basınçla püskürten ve pompa tarafından desteklenen yeni nesil teknolojik yönetim biçimi, yaşadığımız dönemde olması gereken bir şeydir. Normal motorların işlem sırasına göre uygulamalar olsa da yapısı gereği blokta büyük patlamalar oluşturduğu için performans ile birlikte yakıt ekonomisi sağlamaktadır. Enjektörlerle gönderilen yakıtın mükemmele yakın homojen karışımla beslenmesi, haliyle sonucunda verimli bir yakıt yanmasını gerçekleştirir.

Comman rail premium marka modellerine geçtikçe daha üst düzeyde ele alınmaktadır. Sistemi istediğiniz hadar mükemmel hale getirmek mümkün olacağı için firmalar arası farklar oluşabiliyor. Mercedes’in CDI dizel ünitelerinde enjektörleri bir milisaniyenin kısa bir bölümünde açılıp kapabiliyor. Diğer üreticilerde bu süre daha uzun da olabiliyor. Anlattığımız iç kısımda gerçekleşen durumlar. Ses olayı da dizeller için çok önemlidir.

Common railin ilk kullanım zamanıyla şimdiki sistem arasında db açısından karşılaştırılmayacak kadar üniteler sessizleştirilmiştir. Bunun da tek nedeni sürüş konforunu daha çok desteklemek. Eğer ki yeni nesil dizel motorlu araç kullanıcısıysanız dezavantaj kısmında anlattıklarımızı dikkate almalısınız. Böylece daha sorunsuz ve uzun süreli, sağlıklı bir üniteye sahip olacaksınız.