Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Fransızcada daha önceden (deja) ve görmek (voir) sözcüklerinden türetilen dejavu, yaşanılan bir olayı bir durumu, bir mekanı daha önceden görmüş olma duygusudur. İnsanların yarıdan fazlasında bir iki kez görülebilen bu duygu için farklı açıklamalar yapılmaktadır. Bilimsel yaklaşıma göre dejavu, araştırılması gereken nörolojik bir problemin habercisi olabilir. Kısaca bilim, dejavuyu nörolojik açıdan değerlendirmektedir. Bunun dışında dejavuya mistik ve dini açıklamalar getiren yaklaşımlar da mevcuttur. Bilimsel ve bilim dışı olan açıklamalara kısaca değinelim.
Dejavunun Nedenleri
Nörologlara göre sinir aksonlarındaki küçük bir sapma nedeniyle, beynin sağ ve sol lobları arasında milisaniyeden daha az bir zaman farkı meydana gelir. Bu zaman farkı, çok önemsiz gibi düşünülse de, “ben bunu daha önceden yaşamıştım” duygusuna neden olmaktadır. Yani yaşanılan durumu (olayı, olguyu vb.) birkaç milisaniye daha geç algılayan lob, bu anın daha önce yaşandığını hisseder. Kısacası dejavunun nedeni iki lob arasındaki zaman farkıdır. Olay, ses, görüntü vb gibi girdiyi bir taraf diğer taraftan önce algılayınca, geç algılayan diğer taraf bu olayı daha önceden yaşadığı yanılsamasına kapılır.
Dejavunun nedenini, insanların astral seyahat esnasında yaşadıkları deneyimleri uyanıkken yeniden yaşamaları olarak açıklayanlar da bulunmaktadır. Yine başka bir bilimsel geçerliliği olmayan yaklaşım ise reenkarnasyon. Buna göre daha önceki hayatlarındaki yaşantılarla yeniden karşılaşan insanlar dejavu hissine kapılmakta. Dini yaklaşımda ise dejavu duygusu, ruhun bedenden daha önce yaratılmış olması ekseninde açıklanmaktadır.
Dejavu, Hangi Hastalıkların Belirtisi Olabilir?
Dejavunun nörolojik bir takım problemlerden kaynaklanıyor olabileceği konusu araştırılmaya devam etmektedir. Başlangıçta dejavu hissinin şizofreni, anksiyete gibi nörolojik rahatsızlıklarla ilişkili olabileceği düşünülmekteydi. Bununla birlikte şimdiye dek yapılan çalışmalarda bu ilişki henüz tam olarak kanıtlanmış değil. Herhangi nörolojik bozuklukla bağını destekleyecek kesin bir sonuç şimdiye dek bulunamamış. Dejavu yaşamak bu tarz rahatsızlıklara sahip olunduğunu göstermez. Ancak anksiyete, epilepsi ve şizofreni rahatsızlıkları olan bireylerin daha çok dejavu yaşadığı belirlenmiştir. Başka bir iddiaya göre de sık sık dejavu yaşamanın Alzheimer hastalığının habercisi olabileceğidir. Bu savı da destekleyen veriler kısıtlıdır. Sonuç olarak dejavu hissi korkulacak bir durum değildir. Ancak nörolojik rahatsızlıklara erken tanı konmasında yardımcı olabileceği gerçeği de önemsenmelidir.
www.aykutsaritas.com
