Direksiyon Nedir? Nasıl Çalışır?

Tüm otomobil, minibüs, otobüs, kamyonet gibi araçlarda, aracın kontrolünü ve virajları dönmesini sağlayan en temel parça direksiyondur. Motorlu araçların hepsinde bulunan direksiyon aslında çok basit gibi görünen fakat oldukça detaylı bir yapıda ve araç için çok önemli bir yeri olan parçasıdır. En temel ve basit haliyle bir mil üzerine bağlanmış olan direksiyon ona bağlı dik dişli düzeneği çevirerek tekerleklerin dönüş hareketini sağlamaktadır.

Dişli çubuk – dişli çark adı verilen bu düzenek tüm otomobil, jip, kamyonet ve minibüs tarzı araçlarda kullanılmaktadır. Eğer bu sistem bir pompa ve hidrolik sıvı yardımıyla çalıştırılırsa adı hidrolik direksiyon olmaktadır. Hidrolik direksiyon ve kara düzen direksiyonun çalışma prensipleri ise aynıdır.

[renkbox baslik=”Hava Yastığı (AirBag) Nedir? Nasıl Çalışır?
” link=”https://bilgihanem.com/hava-yastigi-airbag-nedir-nasil-calisir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2014/12/hava-yastigi-nedir-nasil-calisir.jpg” renk=”kahve” yenisekme=”evet”][/renkbox]

Tüm direksiyon tiplerinde temel prensip şu şekildedir; Direksiyon mili üzerindeki dişli çubuğun rotlarının bir mil üzerindeki dişli çarkı döndürmesi ve buna bağlı olarak tekerleklerin yönlendirilerek hareket etmesi esasına dayanmaktadır.

Direksiyon Nedir?

Araba denince zihnimizde oluşan başlıca ikonlardan biridir, direksiyon. Görünüşü çok basit bir çember olsa da, işleyiş tarzı o kadar basit değildir. Hele ki özellikle dönüşlerde direksiyonu çevirdiğimiz zaman, iç tekere verdiği döndürme açısıyla dış tekere verdiği döndürme açısı birbirinden çok farklıdır. Tek bir alet, sürücünün kendisini tek bir açıyla döndürmesine rağmen nasıl olur da soldaki tekere ayrı, sağdaki tekere ayrı dönme açısı verir peki? İşte dediğimiz gibi, direksiyon sisteminin işlevi, görüntüsü kadar sade ve kolay değildir. Karmaşık ve komplike bir yapısı vardır.

Direksiyon Nasıl Çalışır?

Direksiyon üzerinde; sağlı sollu ön tekerleri birbirine bağlayan tekerlek dişlileri ile direksiyon bağlantısını sağlayan bir mil vardır. Milin ucunda da dişli bir çubuk bulunur. Bu dişli çubuğun görevi şudur: Sağlı – sollu ön tekerleri birbirine bağlayan diğer uzun dişlilerle kenetlenmiştir. Bunun amacı; direksiyon döndüğü anda, her bir tekerin, ayrı ayrı olarak gerekli açıda dönüş yapmasını sağlamaktır. Çünkü, dönüş anında içteki tekere verilmesi gereken dönüş açısıyla dıştaki tekere verilmesi gereken dönüş açısı farklıdır. Dişli çubuklar ile tekerler arasında da “rot” dediğimiz ayrı bir parça daha bulunur. Bu rot, dönüş esnasında içteki tekere daha çok; dıştaki tekere daha az bir dönme açısı verilmesine de yardımcı olur.

Örneğin, direksiyonu sola çevirdiyseniz bu demektir ki, dönüş esnasında sol teker bir iç teker görevi görür. Sağ teker ise dış teker görevi. Matematiksel olarak düşündüğümüzde, bu dönüş esnasında sol teker daha az mesafe kat edecektir. Sağ teker ise daha çok mesafe. Çünkü dönüş bölgesine sağ tekerin mesafesi daha uzundur.

Eğer, direksiyonu çevirdiğimiz anda bu sistem her iki tekeri de aynı açıyla çevirseydi, virajlarda ya da U dönüşlerinde, dıştaki teker, dönüşü tamamlayabilmek için içteki tekere doğru yan yan sürtünerek dönmek zorunda kalacaktı. Bunun sonucunda ne olacaktı peki? Tekerleriniz kısa sürede aşınacak, ROT ayarınız sık sık bozulacak ve hatta belki de ROT sürekli kırılacak, aracınız dengesiz bir hal alacak ve son derece güvensiz dönüşler sizi bekleyecekti.

[renkbox baslik=”ESP Nedir? Nasıl Çalışır?
” link=”https://bilgihanem.com/esp-nedir-nasil-calisir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/esp-nedir-calisma-prensibi-hakkinda-bilgi.jpg” renk=”turuncu” yenisekme=”hayir”][/renkbox]

Gerekli ölçüyle yapılan açı farklılıkları sayesinde, dış teker yere sürtünerek değil, nomal gidiş açısıyla rahatlıkla dönebilir. Dönüş zamanlarında iç teker daha büyük biraçıyla; dış teker ise daha küçük bir açıyla dönmelidir. Çünkü dönüş zamanlarında, (U dönüşü yaptığımızı farz edelim) içteki teker daha kısa bir yarım daire çizerken; dıştaki teker daha uzun bir yarım daire çizer. İçteki tekerin yaptığı dönüş daha keskin iken; dıştaki tekerin yaptığı dönüş daha geniştir.

Tekerlere verilen dönüş açısı ile tekerlerin dönüş mesafesi birbiriyle ters orantılıdır. Bu demektir ki; biri azalmakta iken diğeri aynı oranda artmaktadır. İşte bu yüzden iç tekere daha fazla dönüş açısı verilmesi gerekirken, dış tekere daha az bir açı verilmelidir. Bunların oranları, tekerlerin boyutuna göre değişmektedir. Hesapları ise uzman mühendisler tarafından yapılmaktadır.

Hidrolik Direksiyon Nedir?

Artık günümüzde en çok kullanılan direksiyon çeşidi hidrolik direksiyondur. Yukarıda anlattığımız direksiyon sistemi, hidrolik pompalayan bir sistem sayesinde çok daha kolay bir şekilde kullanılıyor. Tek parmakla bile direksiyona hakim olabiliyorsunuz. İşte bu, hidrolik direksiyon sistemidir. Hidrolik sisteme sahip olmayan direksiyonların kontrolü, özellikle dönüşlerde çok zordur. Her iki kolunuza birden kilolarca yük bindiğini hissedersiniz. Oysa hidrolik öyle midir? Tek elinizin tek parmağıyla istediğiniz virajı alabilir, hatta U dönüşlerinizi bile tek parmakla yapabilirsiniz. Tüy gibi hafiftir. Ancak siz yine de güvenliğiniz açısından direksiyonunuzu sürekli temkinli tutmaya devam edin.