Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Latince intellectus (anlamak) sözcüğü olan entelektüel kavramı, akıl ve analitik düşünme açısından yeterli donanıma sahip kişi anlamı taşımaktadır. Bizde alayla karışık entel olarak bahsi geçen kavramın anlamıyla bir yakınlığı bulunmaz. Felsefenin ve sanatın yüksek değer olarak kabul edildiği kültür toplumlarında entelektüel demek, aydın demektir. O bilgili ve hayatı ilgilendiren konularda bilgiye erişme ve bilgiyi paylaşma özelliğine sahiptir. Sadece maddi veya rasyonel olan konular değil metafizik alanında da derinlemesine bilgi sahibi olabilir. Bu nedenledir ki büyük şairlerin hemen hepsi aynı zamanda entelektüel bir yapı sunmuşlardır. Keza büyük ressamlar, heykeltraşlar, yönetmenler ve müzisyenler de öyledir. Sanatçı entelektüel donanıma sahip değilse ürettikleri rastlantısaldır ve sürekli olamaz.
Entelektüel insan sadece kültür sanat değil, başta bilim olmak üzere mal ve hizmet üreten diğer mesleklerde de söz konusudur. Esas itibarıyla üst bilgiye ulaşmasını bilen, yorumlayan ve bu bilgiyi toplumla paylaşan kişi entelektüeldir. Bu nedenle entelektüel eşittir aydın sözü sık kullanılır. Bilim, sanat ve kültürde yetkinliği kabul gören, bilgi ve birikimi ile doğal bir otoriteye dönüşen kişidir. Eskiden tahsil görmüş, bilgili kişilere münevver adı verilirdi. Sonraları aydın sözcüğü yaygınlaştı ve okumuş, görgülü, ilim irfan sahibi kişi anlamında kullanılmaya başlandı.
Entelektüelliğin Tarihçesi
İnsanlık tarihinin ilk dönemlerinden itibaren yeni bilgi ve düşünceye yöneliş olmuştur. Eski toplumlarda filozoflar, din adamları toplumun düşünce ve kanaat önderi oldular. Rönesans’tan sonra ise filozofların yanısıra, bilim insanları, sanatçılar, ansiklopedistler toplumsal değişime bilgileri ile hız kazandırmışlardır. İnsanlık tarihine bilgileriyle büyük katkı sunmuş olan ilk Entelektüellerden, Platon’dan Aristo’dan günümüze kadar sanat, felsefe ve bilim anlamında yararlı olan varlıklarıyla insanlığın kalbinde yer almayı hak etmektedirler.
Entelektüel kişiler; yazının bulunmasından önce pagan toplumlarda bilinen bütün bilgilerin aktarıcıları konumundaydılar. İnsan ve doğa ilişkisini felsefi açıdan değerlendirir, görüşlerini aktarırlardı. Entelektüel, 1789 yılında oluşmaya başlayan ulus kavramından bir asır öncesine kadar hümanizm kapsamındaki sorunlar ve doğa ile insan ilişkisi sorunsalı üzerine çözüm üreten, öneren kişidir. Ürettiği veriler, düşünceler hiçbir ırk, milliyet vb yapının çıkarlarını hedeflemez. Bunun açık anlamı, insanlığın ortak çıkarlarına hizmet etmesidir.
Günümüzde, entelektüel, tüm dinler ve milliyetler, uluslar ile etnisiteler karşısında eşit mesafede duran kişidir. Onun için bilginin tüm insanlığa ve insanlığın faydasına olacak şekilde ulaşması çok daha önemlidir.Bilge, evrensel bakış açısını içselleştirmiş kişidir.
Aydın ve Entelektüel Arasındaki Fark
Her iki kavramın tanımlanması özellikle Ulus -Devlet kavramının ortaya çıkmasıyla birlikte yaygın olarak karıştırılmıştır. Her ne kadar her iki kavram da bilgi birikimine sahip kişiyi tarif etse de aydın; entelektüelden farklı olarak, sahip olduğu bilgiyi insanlık için değil güncel “ulus/etnisite” bakış açısı içeren bir amaçla kullanan kişidir.
Entelektüel Olmak İçin Ne Yapmalı?
Bilgi sahibi olmanın amacı insanlıktır diyebiliriz. Din, dil ya da başka herhangi bir ayrım gözetmeksizin tüm insanlığa bilgi aktarımının, paylaşımının sağlanması bir erdemdir. Bu erdem sahibi kişinin tanımını da yazımızda yapmıştık. Sonuç olarak, bilgi sahibi olmak için gereğinin yapılması şart. Çok kitap okumak, okunan kitapların çeşitli platformlarda paylaşılması, öğrenilen bilgilerin toplumsal fayda olarak sıkça paylaşılması…
www.aykutsaritas.com
