Gök Taşı (Meteorit) Nedir?

Gök taşı ya da meteorit, gezegenlerin arasında hareket eden tamamen gaz haline geçmeden dünya yüzeyine düşen maddelerin genel adıdır. Hava taşı, şimşek taşı ve meteor taşı olarak adlandırılabilir. Meteorit, düşen nesnenin katı bir kalıntısıdır. Söz konusu nesne (kuyruklu yıldız, asteroit ya da meteor), uzaydan herhangi bir gezegene veya atmosfere girer ve çoğunlukla da yeryüzüne ulaşamadan eriyerek atmosfere karışırlar. Objeler dünyanın atmosferine girdiği andan itibaren sürtünme, basınç ve diğer kimyasal etkileşimlerin bir sonucu olarak ısınmaya ve sonrasında bu ısıyı yaymaya başlar ve meteora (ateş topu) dönüşür. Kayan yıldız olarak da bilinen bu cisimlerin en parlak olanlarına, astronomlar bolit adı vermiştir. Gök taşlarının atmosferi aşıp da bıraktığı etkiler kendi aralarında çok çeşitlidir. Jeologlar, bolitleri krater oluşturabilecek büyüklükte meteoritler olarak tanımlar. Atmosfere yılda ortalama birkaç bin gök taşı girmesine rağmen bunların ancak beş yüz kadarı buharlaşmadan, yere gök taşı olarak düşmektedir.

Meteoritler, saniyede 11–72 km arasında değişen bir hızla dünya atmosferine girmektedir. Sürtünme nedeniyle oluşan ısının etkisiyle büyük bir kısmı erimektedir. Bunun sonucunda toz parçacıkları halinde yeryüzüne inebilir. Büyük gök taşları atmosferde gözlenebilir. Düzenli olarak her yıl gerçekleşen meteor yağmurları bulunmaktadır. Bu yağmurlardan en çok bilineni Perseid yağmurudur.

Meteor kayması nedir?

Gözlendiği sırada atmosfere ve dünyamıza çarpmayı teğet geçen gök taşlarına meteor kayması denir. Diğer hepsi meteorit bulguları olarak bilinir. 2016 yılını Nisan ayı verilerine göre kayıtlara geçmiş 1140 meteor kayması olgusu gerçekleşmiştir. Aynı şekilde 40 bin kadar iyi belgelenmiş meteorit bulgusu olmuştur.

Gök taşları geleneksel sınıflandırmada 3 kategori altında incelenmektedir. Taşlı gök taşları, genelde silikatlı bileşime sahip kayaçlardan oluşur. Demir gök taşları daha çok metalik demir-nikel karışımından meydana gelir. Taşlı-demir gök taşları hem metal hem de kaya materyali içerir.

Modern sınıflandırmalar, meteorları kimyasal ve izotopik bileşenlerine, yapılarına ve içerdiği minerale göre çeşitli gruplara ayırmaktadır. Bu sınıflandırma esaslarına göre 2 mm’den küçük olan gök taşları mikrometeor olarak adlandırılır. Dünya dışı gök taşları atmosfer ile bağlı kalmadan diğer gök cisimlerine etki yapan nesnelerdir. Ay’da veya Mars’ta bulunurlar.

kaynak: Astronomi Nedir? İlgi Alanları ve Dalları