Gut Hastalığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi Nelerdir?

Temel olarak ürik asit yükselmesiyle meydana gelen gut hastalığı, eklemlerde görülen ateşli şişliklerdir. Dışarıdan bakıldığında tahriş olmuş gibi kırmızı bir renk mevcuttur. Toplumun her kesiminden, her yaştan insanda görülmekle birlikte daha çok kırmızı eti aşırı tüketen insanlarda rastlanmaktadır. Eklemlerde ani kızarıklık, şişkinlik, kızarıklık ve hassasiyetle karakterize olan bir sorundur.

Hasta bir anda gut atağına yakalanabilir ve çok şiddetli ağrılar hissedebilir. Son yıllarda gut hastalığının görülme sıklığında artış olmuştur. Bu artış, metabolik sendromlara, beslenme düzenindeki olumsuz değişikliklere bağlanmıştır. Gut hastalığı eski zamanlarda zengin hastalığı veya kral hastalığı olarak anılmaktaymış.

Gut hastalığı ürik asit oluşumunun derecesine bağlı olarak ciddiyetini artırabilir. Ağrı kesicilerle durumu geçiştirmek yerine, alanında uzman bir doktora başvurarak doğru tedavi şekli uygulanmalıdır. Halk arasında damla, kralların hastalığı veya nikris hastalığı olarak bilinen, gut hakkında merak ettiğiniz her şeyi aşağıda bulabilirsiniz.

Gut Hastalığı Nedir?

Gut, tekrar eden kırmızı renkli, sıcak, hassas eklem şişliklerini tarif eden tıbbi bir rahatsızlıktır. En sık ayaklarda başparmak tabanındaki tarak kemiği ekleminde görülmektedir. Bunun dışında kireçlenme, ürat nefropati, böbrek taşı biçiminde de kendini gösterebilir.

Gut hastalığının kandaki ürik asidin yükselmesiyle doğrudan ilişkisi vardır. Ayak tarak kemiği dışında topuk, diz, parmak ve bilek gibi eklemlerde de görülebilir. Sıklıkla ayaklarda görülmesinin nedeni tam olarak bilinmez ama kendini farklı çeşitlerde de gösterebilir.

Kanda ürik asit yükselmesi temeline dayanan gut hastalığında, ürik asitler kristal hale gelir ve eklemlerde, dokularda birikmeye başlar. Böbrekler içindeki ürik asit fazlasını atamadığında bu durum ortaya çıkar. Zaman içinde şişerek büyür.

Bazı kişilerde çok ağır seyrettiği gibi bazılarında dönemsel olarak ortaya çıkabilmektedir. Hatta bazı kişilerde hiçbir belirti ve semptom görülmez. Genel olarak yılda birkaç kez gut atağı yaşanmaktadır. Tedavi edildiğinde hastalarda ataklar önlenebilmektedir. Eğer tedavi edilmezse gut meydana gelen eklemde erozyon ve tahribat oluşabilir.

Yine tedavi edilmeyen durumlarda deri altında kristal birikintileri oluşabilmektedir. Ayak bileklerinde, parmaklarda, dirseklerde ve ellerde tophi adı verilen nodüller meydana gelebilir. Bu oluşumlar çoğunlukla ağrılı değildir. Bir diğer sonucu ise böbreklerde görülmektedir. Ürik asit kristalleri böbreklerde birikerek taş oluşumuna yol açabilmektedir.

Ürik asit eklemlerde kristalleşirse ağrılı artrite yol açar. Gut, çok eski zamanlardan bu yana zenginlerin hastalığı olarak bilinir ve en sık kaydedilen tıbbi hastalık olma özelliğine sahiptir. Bu hastalığa yakalanan kişiler uzun yıllar atak veya nöbetler yaşamaktadırlar.

Yapılan bilimsel araştırmalar hastalık görülme sıklığının son 20 yıl içerisinde arttığını ortaya koymuştur. Özellikle de Amerika Birleşik Devletleri’nde daha çok görüldüğü ve bunun da en çok beslenme düzeni ile ilişkilendirildiği söylenmektedir. Bilim insanları hayvansal gıda tüketiminin artmasıyla gut görülme sıklığının arttığını ve bunun gelecek yıllarda daha da artacağını öngörmektedir.

Erkeklerde daha çok görülen hastalık kadınlarda genellikle menopoz döneminden sonra ortaya çıkmaktadır. Çok fazla alkol kullanmak, böbrek fonksiyonlarının düzenli çalışmaması, yüksek tansiyon ve beslenme şekli de diğer risk faktörleri arasında sıralanmaktadır.

Hastalık eklemlerde meydana gelen şiddetli ağrı ve kızarıklık ile kendini gösterse de tam olarak teşhis eklemden sıvı alınarak yapılmaktadır. Eklemden alınan sıvıda ürik asit ve enfeksiyon olup olmadığına bakılır. Buna ek olarak kan testi de istenmektedir.

Gut Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Daha çok ayak baş parmağında ve tarak kısmında meydana gelen hastalığın ilk belirtisi şiddetli ağrı ve kızarıklıktır. Kişi, vücudundaki herhangi bir eklemde yoğun ağrı hissettiğinde, ağrıyan kısımda kızarıklık oluştuğunda veya eklem hassasiyeti olduğunda doktora görünmelidir. Gutun bilinen en yaygın belirtileri şunlardır;

• Genellikle ayak parmağında görülen gutun, tarak kemiğinde şişlik yaratması en sık görülen belirtisidir.
• Ayırt edici özellik olarak bu şişlikler oldukça sıcaktır. Sadece şiş olan bölgede ateş varmış gibi bir durum söz konusudur.
• Şişlik çok hassastır. Dokunduğunuzda rahatlıkla hissedebilirsiniz.
• Şişliğin kırmızı olması ise kemiğin tarak çıkması olayı değil gut olduğunu anlamanızı sağlaması bakımından önemi büyüktür.
• Şişen eklemde ağrılar genellikle gece saatlerinde başlar ve 2 ila 4 saat arasında sürer. Gece ağrının artmasında, vücut ısısının düşmesi etkilidir.

Gut Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Vücutta biriken ürik asit gut hastalığı için en büyük risk faktörüdür. Sağlıklı bir vücutta ürik asit kanda çözülmektedir ve buradan böbrekler vasıtasıyla idrardan atılır. Ancak bazı durumlarda bilinen veya bilinmeyen sebeplerle kanda birikmektedir.

İşte gut da bu birikimin olduğu kişilerde meydana gelen bir hastalıktır. Nedenlerini anlatırken daha çok kanda ürik asit seviyesini artıran faktörler üzerinde duracağız.

• Beslenmeye bağlı hatalar, gut hastalığının nedenleri arasında %12’lik bir kısmı kapsar. En başta alkol, fruktoz içeriği yüksek meyve suları, sık et ve deniz ürünü tüketmek gutu tetikleyen etkenler arasındadır.
• Çeşitli ameliyatlar ve fiziksel travmalar gut hastalığını tetikler. Beslenmede insülin direncinin düşürülmesinin olumlu neticeler gösterdiği tespit edilmiştir.
• Geçmişte ailede görülen gut hastalığı olasılık kabul edilir. Çeşitli rahatsızlıklar ve bazı maddelerin eksikliği de dâhil olmak üzere görülen genetik bozukluklar gutun tetikleyicisidir.
• Kişilerde gut ile beraber insülin direnci, obezite, yüksek tansiyon gibi rahatsızlıklar görülebilir. Bu hastalıkların ortaya çıkması var olan gutu daha da karmaşık hale getirir ve tetikler.
• Aşırı kilolu olmak da vücutta ürik asit seviyesini artıran bir durumdur.
• Erkeklerde kadınlara kıyasla daha çok görüldüğünden, cinsiyet de bu hastalık için bir risk unsuru olarak değerlendirilebilir.
• Daha çok 30 – 50 yaşları arasında meydana gelen hastalıkta, yaş da sebepler arasında gösterilmektedir.

Gut Hastalığından Korunma Yolları Nelerdir?

Yaşam tarzınızda küçük değişiklikler yapmak gut hastalığının görülmesinde engel teşkil edebilir. Bol miktarda C vitamini almak son derece önemlidir. Ancak fruktoz bakımından zengin olan meyveler yerine daha doğal antioksidan olan bitkilerden bu vitamini almak daha doğrudur.

Alkol tüketimini sınırlandırmalı, fazla kilonuz varsa vermeli ve zayıf halinizi korumaya çalışmalısınız.  Gut hastalığının oluşmaması için aşağıda saydığımız önlemler alınmalıdır;

• Bitki çayları ve doğal meyve suları başta olmak üzere bol sıvı tüketimine dikkat etmeli, günde 1-2 litre su içilmelidir.
• Süt ve ürünlerinden az yağlı olanlar tercih edilmelidir.
• Et ve balık ürünleri tüketiminde aşırıya kaçılmamalıdır.
• Aşırı alkol tüketiminden kaçınılmalıdır.

Gut Hastalığının Tedavisi Nedir?

Tedavi aşamasında ilk olarak belirtileri hafifletmek amaçlanır. Ürik asit seviyesini düşüren ilaçlar olabilecek atakların önüne geçer. Gün içinde birkaç defa 30 dakika kadar buz kompresi uygulanabilir. Tedavi edilmeyen vakalar eklemlerde tahribata, kaslarda hasara ve çevre dokularda da yıkıma sebep olabilmektedir.

• NSAİİ (Non Steroid Anti İnflamatuar İlaçlar): Gut hastalığının tedavisindeki ilk aşamadır. Bu tür ilaçlarla dört saate kadar iyileşme görülmesi mümkündür. Bu tedavi ortalama iki hafta şeklinde önerilir. İlaçların yan etkileri sebebiyle hastaların takip edilmesi gerekir.
• Kolşisin: NSAİİ’lere olumsuz tepki veren ve kaldıramayan kişiler için iyi bir tedavi alternatifidir. Mide ve bağırsak bozukluğu gibi yan etkileri görülebilir. Bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. Bu nedenle kullandığınız ilaçlar varsa mutlaka doktorunuza belirtmelisiniz.
• Steroidler: Çok etkili ilaçlardır. Eklemlerin içine enjekte edildiğinde iyileşme sağlayabilirler ama eklem enfeksiyonu durumlarında kullanılmamalıdır.
• Peglotikaz: ABD’de 2010 yılında tedavi amacıyla onay almış bir ilaçtır. Diğer ilaçları çeşitli nedenlerle kullanamayan kişiler için alternatiftir.