Katran Nedir? Nerelerde Kullanılır? Özellikleri, Çeşitleri ve Faydaları Nelerdir?

Karbon bakımından zengin organik maddelerin, çeşitli özel koşullarda damıtılması yoluyla elde edilen kendine has bir kokusu olan ve zift ile sıklıkla karıştırılan bir maddedir katran. Zift ise katran üretimi sonucu artan maddeye verilen addır. Bir çeşit katran türü olan fakat üretimi neredeyse durma noktasına gelen ağaç katranı ülkemizde genellikle Toros dağlarında yapılmaktadır.

Çatı kaplamadan egzama tedavisine birçok farklı alanda bulunan bu madde, düzenli kullanımı sonucu pek çok hastalığın tedavisi içinde tercih edilmektedir. Özellikle cilt ve saç sorunlarında katran yağı kullanılabildiği gibi sabunu da kullanılabilmektedir. Üstelik oldukça doğal ve etkili bir ürün olduğu için bazı doktorlar tarafından da hastalarına önerilmektedir.

[renkbox baslik=”Kömür Nedir? Özellikleri, Kullanım Alanları ve Çıkarıldığı Yerler” link=”https://bilgihanem.com/komur-nedir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/11/komur-nedir-ozellikleri-kullanim-alanlari-ve-cikarildigi-yerler.jpg” renk=”siyah” yenisekme=”evet”][/renkbox]

Temini ise oldukça kolay olan katran sabunu geçmiş yıllardan bu yana rağbet görmüştür. Ayrıca henüz kanıtlanmış bir yan etkisi de yoktur. Lakin bazı durumlarda kullanımı sakıncalı olduğu için dikkat edilmesi gereklidir. Eğer bu durumları ve daha fazlasını merak ediyorsanız, sizin için yararlı olduğunu düşündüğümüz bilgileri bir araya getirdiğimiz makalemizi okuyabilir ve merak ettiklerinizi okura sorular kısmına yazabilirsiniz. Sorularınıza ise aykutsaritas.com olarak en kısa zamanda cevap verilecektir.

Katran Nedir?

Değerli bir tür yağ olan katran; ağır kokulu, siyah renkte, akışmayan, suda erimeyen, klorlu bir sıvıdır. Bazı özel işlemlere tabi tutularak elde edilen bu maddenin, yine kendine has oluşum şartları sağlanarak üretimi gerçekleştirilmektedir.

Suya göre daha ağır bir madde olan katran, yüksek ısı ve oksijensiz bir ortamın oluşturulduğu özel koşulların sağlanması ve organik maddelerin kuru damıtımı yolu ile yapılmaktadır. Bununla beraber; katran çamı, ardıç, selvi gibi çeşitli ağaçların gövdelerinden ya da turbo ve petrolden de elde edilmektedir.

Katranın Özellikleri Nelerdir?

Damıtma işlemi esnasında; 70-170^oC’de elde edilen, %2-8 aralığında bir orana sahip olan hafif yağlar; %50-55 benzen, %5-10 benzen homologları, %10-12 asitli bileşikler, %1-3 kükürtlü bileşik ve bazlar, %10-15 naftalin içermektedir.

170-230^oC’de elde edilen, %8-10 aralığında bir orana sahip olan orta yağlar; %15-25 asitler, %33-40 naftalin ve %5 bazları içermektedir.

230-270^oC’de elde edilen, %8-10 aralığında bir orana sahip olan ağır yağlar; antrasen, naftalin, ksilenoller, yüksek moleküllü krezoller ve pridin türevleri içermektedir.

270-360^oC’de elde edilen, %16-20 aralığında bir orana sahip olan antrasen yağı; fenantren, yüksek fenoller, antrasen ve bazları içermektedir.

%50-55 oranında zift içeren kısımda ise %90-94 karbon bulunmaktadır.

Katranın Çeşitleri Nelerdir?

Özellikle ağaç ve kömür ile elde edilen bu maddede kullanılan malzeme, katranın türünü tayin etmektedir. Ülkemizde ve hatta dünya üzerinde bir genelleme yapacak olursak daha çok kömür katranı kullanılmaktadır.

Kömür Katranı

Kömür katranının elde edilmesi diğer türlere göre biraz daha zordur. Zengin yer altı kaynaklarımızdan olan maden kömürünün ayrıştırıcı damıtımı ile üretilmektedir. Bu süreci ise şu şekilde inceleyebiliriz.

İlk olarak; 200^oC’ye ya da üzerindeki bir sıcaklığa kadar ısıtılan kömürden hafif yağlar elde edilir. (Benzen, toluen, ksilen…)

İkinci olarak; 200-250^oC’ye kadar ısıtılan kömürden orta yağlar elde edilir. (Bazlar ve katran asitleri…)

Üçüncü işlemde ise; 250-300^oC’ye kadar ısıtılan kömürden ağır yağlar elde edilir. (Naftalin, metilnaftalin, esanaften, krezol, fenol, piridin, flüor, pikolin, kinolin…)

Kömür katranı; alkol, aseton, karbondisülfür, eter, benzen, kloroform ve suda değişik ölçeklerde çözünebilmektedir.

Siyah renkte, keskin bir tada sahip olan bu madde naftalin kokuludur. Aynı zamanda tıpkı ağaç katranı gibi patlayıcı niteliktedir.

Ağaç Katranı

Aralarında kömürün de elde edildiği ağaç çeşitlerinin bulunduğu sedir, kızılçam, andız ve karaçam gibi ve genellikle katran ağacı olarak bilinen bitkiden elde edilmektedir.

Siyah veya kahverenginde olan diğer türlerine oranla daha fazla akışkanlık gösteren ve keskin bir kokusu bulunan bu katran 230-410^oC kaynama noktasına (ısılanma biçimine) sahiptir. Ayrıca su ve alkol içerisinde de çözülebilmektedir.

Sağlığı olumsuz yönde etkileyen, zehirleyici ve hatta patlayıcı bir niteliğe sahip olan bu türün üretimi ise neredeyse yok denecek kadar azalmıştır.

Katranın Kullanım Alanları Nelerdir?

Katran genel olarak; mikrop öldürücü, boya, patlayıcı olarak kullanılmaktadır. Bu maddenin üretiminde yer alan malzeme tıpkı türü belirlediği gibi kullanım alanını da tayin etmektedir. Şimdi farklı özelliklere sahip olan kömür ve ağaç katranının ne için kullanıldığını teferruatlarıyla inceleyelim.

Kömür Katranının Kullanıldığı Alanlar

Üretimi diğer çeşitlere göre fazla olan kömür katranının kullanım alanı da oldukça geniş çaplıdır. Genellikle sızdırmazlık gereken alanlarda sıkça tercih edilmektedir. Plastik üretiminde yer almaktadır. İnşaatlarda çatı işlemlerinde, duvar ve metal boyalarında kullanılmaktadır.

Aynı zamanda yalıtım malzemesi niteliğindedir. Bu türde, ağaç katranı gibi yol çalışmalarında da yer almaktadır. Ayrıca nadiren de olsa bitlerin öldürülmesi içinde tercih edilmektedir.

Ağaç Katranın Kullanıldığı Alanlar

Ağaç katranının günümüzdeki üretimi çok az olsa da kullanıldığı çeşitli yerler mevcuttur. Bu tür, plastik maddelerin yumuşatılmasında ve asfalt çalışmalarında kullanılmakla beraber sağlık alanında da yer almaktadır. Öksürük şuruplarında ve cilt yaralarının iyileştirilmesinde (uyuz, kepek) kullanılmaktadır.

Katran Sabunu Nedir?

Adını renginden alan katran sabunu diğer kimyasal içerikli sabunların aksine doğal ve oldukça etkili bir temizleyicidir. Cilt ve saç sağlığı için yüzyıllardır kullanıldığı bilinmektedir. Oldukça düşük bir maliyetle aktarlardan ya da internetten rahatlıkla temin edebilirsiniz.

Ardıç sabunu veya ardıç katran sabunu olarak da bilinmektedir. Ardıç ağacından elde edilen, ardıç katranı yağı ile yapılmaktadır. Eğer sabunu cildiniz için kullanacaksanız; cildinize hafif hafif masaj yaparak uygulamalısınız.

Ya da saçınız için kullanacaksanız; önceden temizlenmiş saçınıza yine masaj yaparak uygulamalı ve 6-7 dakika bu şekilde beklemelisiniz. Daha sonra bol suyla yıkamalısınız. Sabunu 2-3 günde bir kullanarak olumlu etkilerini görebilirsiniz.

Katranın Faydaları Nelerdir?

Zengin içeriği sayesinde çeşitli hastalıkların tedavisinde oldukça etkili olan katran yağından faydalanmak için 2-3 ay kadar kullanılması gereklidir. Aynı şekilde sabununun kullanımı da istikrarlı olarak gerçekleştirilmelidir.

• Tıp dünyasında, bazı doktorlar tarafından hastalarına egzama tedavisi için katran yağı ihtiva eden ilaçların kullanımı önerilmektedir.
• Özellikle uyuz hastalığında, kısa bir sürede etkisini gösteren katran yağının kullanımı tavsiye edilmektedir. Ayrıca rahatsızlığın ilerlemesini de durdurucu bir etki gösterdiği bilinmektedir.
• Sindirime yardımcı olan bu yağ aynı zamanda ishal sorununun giderilmesinde de etkili bir yoldur.
• Hücre yenileyici niteliği bulunan katran yağını yaralarınızın üzerine sürmeniz durumunda iyileşme sürecini hızlandırabilirsiniz.
• Damar büzücü özelliği sayesinde kanamaların durdurulmasında etkilidir.
• Bu yağ cilt sağlığı için de oldukça etkili bir maddedir.
• Kendinizi bitkin hissediyor ve bu duruma bir çözüm yolu arıyorsanız, su ve katran yağı karışımını içerek kendinizi daha enerjik hissedebilirsiniz.
• Yoğun ve stresli yaşam temposu hepimiz için oldukça yorucudur. Eğer siz de hayatı olumsuz etkileyen stresten kurtulmak istiyorsanız, yine su ve katran yağı karışımını içtikten yaklaşık 30-40 dakika sonra etkilerini fark edebilirsiniz.
• Antiseptik özellik gösteren, saç kökünü güçlendiren, saç uzamasını hızlandıran, kellik problemi ve saçkıran tedavisinde de tercih edilen katran sabunu ise katran yağı ile yapılmaktadır. Aynı zamanda kepeklenmeyi de durdurmaktadır.
• Afrodizyak etkiye (cinsel hormonları uyarıcı etki) sahip olan sabun; ciltte meydana gelen tahrişlere, kaşıntılara, uyuz gibi cilt rahatsızlıklarına iyi gelmektedir.
• Katran sabunu etkili bir mikrop öldürücüdür.
• Özellikle kadınlar için rahatsız edici olan selülit, sivilce ve siyah nokta problemlerinde, tedavi edici niteliktedir katran sabunu.
• Sabunun cilt lekelerini yok edici etkilerinden bahsetmekte mümkündür.
• Cildinizin aşırı yağlı olmasından şikayetçiyseniz, katran sabunu kullanarak bu durumdan kurtulup cildinizin nem dengesini sağlayabilirsiniz.
• Sabunu düzenli ve istikrarlı bir şekilde kullanarak çillerinize de veda edebilirsiniz.
• Bu sabun aynı zamanda romatizmaya ve varis ağrılarına da iyi gelmektedir.
• Egzama, sedef, vitiligo (ala hastalığı) ve mantar problemi yaşayanlarda katran sabunu kullanabilir.
• Katran sabunu, sistit hastalığında (mesane ve idrar yollarının bakteriler tarafından enfekte olması) meydana gelen iltihapların giderilmesi içinde kullanılabilir.
• Katran sabununun derinlemesine arındırıcı etkisi, ciltte birçok olumlu etki sağladığı gibi ayak kokusunun giderilmesinde de tercih edilebilmektedir.
• Sabunun kokusu bazı böceklerin (kene, sivrisinek gibi) ortamdan uzaklaştırılmasını da sağlamaktadır.

[renkbox baslik=”Arsenik Nedir? Özellikleri, Kullanım Alanları ve Çıkarıldığı Yerler” link=”https://bilgihanem.com/arsenik-nedir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/05/arsenik-hakkinda-bilgi.jpg” renk=”gri” yenisekme=”hayir”][/renkbox]

Katranın Zararları Nelerdir?

Yapılan araştırmalar sonucunda, katran sabununun herhangi bir yan etkisinin olmadığı görülmüştür. Lakin bazı durumlarda sakıncalı etkileri olabileceği için kullanımı önerilmemektedir.

• Katran sabununu, gebe ve emziren kadınların kullanımı önerilmemektedir.
• Hassas cilde sahip olan bireylerin sabunu kullanması durumunda, vücutta tahrişe sebebiyet verebildiği bilinmektedir.
• Böbrek sorunu yaşayan kişilerinde katran sabununu kullanmamaları tavsiye edilmektedir.