Kurşun Nedir? Özellikleri, Kullanım Alanları ve Çıkarıldığı Yerler

Kurşun Nedir? Yumuşak ve mavi gri arasında bir renge sahip olan kurşun, hava ile etkileşimde bulunduğunda rengi mat bir görüntü oluşturmaktadır. Birçok element ile alaşım halinde bulunabilen kurşun, eritme tekniği ile bir arada bulunduğu elementlerden ayrılabilir. Hiçbir element barındırmayan saf kurşunu elle çizmek ya da şekil vermek oldukça kolaydır.

En kolay kalay maddesi ile alaşım gerçekleştirebilen kurşun, elektrik sigortası yapımında sıkça kullanılmaktadır. Dayanıklı kurşun elde etmek için en çok yararlanılan elementlerden biri de antimon elementidir. Antimon katkılı kurşunun dayanıklı olması ve farklı kullanım alanlarında yararlanılması mümkündür.

Kolay şekil alabilen ve yumuşak bir element olan kurşun, eski zamanlardan beridir bilinen madenler arasındadır. Mezopotamya ve İran gibi bölgelerde yapılan kazılar sonucunda, kurşun içeren eşyalar bulunmuştur.

Türkiye’de ise Çatalhöyük bölgesinde kurşun parçaları ele geçirilmiştir.Kurşunu her medeniyet farklı bir amaç için kullanmıştır.

Eski Mısırlılar, kurşunu daha çok süs eşyası yapımında ve başka madenlerin sırlanmasında kullanırken, Romalılarda su taşıma tesisleri için kurşundan faydalanmışlardır.

İlk Çağ’da savaş malzemesi için kurşun madeninden yararlanılırken, Orta Çağ’da, mimarlık alanında kullanılmıştır.

Kurşun tek başına kullanıldığında dayanıksız bir yapıda olmasından dolayı, başka madenlerle birlikte kullanılması daha çok tercih edilmektedir. Genellikle diğer minerallerle birleşik şekilde görülen kurşunun doğada tek olarak görülmesine nadir olarak rastlanır. Korozyona karşı dayanıklı olmasına karşın elektriği az iletme özelliğine sahiptir.

Kurşunun Özellikleri Nelerdir?

Doğada yer alan doğal madenler arasında en ağır özelliklere sahip olan kurşun, mavi ve gri renklerinin yer aldığı ve kolay şekil verilebilen bir madendir. Eski dönemlerde dayanıklı bir malzeme olmasından dolayı, tesisat borularında kullanılmıştır. Ekonomik ve uzun ömürlü olması sebebiyle eski çağlarda pek çok alanda kurşundan yararlanılmıştır.

Periyodik cetvelin 4 A kısmında bulunan kurşun sembolü “Pb” olarak kullanılmaktadır. Atom numarası 82 ve katı metal özelliği göstermektedir. Ancak yumuşak bir yapıya sahiptir ve dövülerek kolayca şekil verilebilmektedir.

Kurşun elementi sülfirik asitten ve sudan hiç etkilenmez. Korozyon direnci çok yüksektir. Tek başına kullanıldığı gibi, katkı maddeleri ile de daha dayanıklı şekilde kullanım imkanı sunmaktadır. Saf kurşun daha az dayanıklı ve çok yumuşaktır. Bu yüzden endüstride alaşımlarıyla birlikte kullanılmayı tercih etmektedirler. Özellikle kalsiyum ile birleştirildiğinde çok dayanıklı hale gelmektedir. Kurşun alaşımlarından en çok yaygın olan antimuan ve kalaydır.

Kurşunun Kullanım Alanları Nelerdir?

Eski çağlardan beri keşfedilmiş önemli madenlerden biri olan kurşunun günümüzde de kullanım alanı giderek çoğalmaktadır. Geçmişte ev yapımında dahi yararlanılan kurşundan şimdilerde daha az faydalanılmaktadır. Kurşun levha ve bloklar, ses ve titreşimin azaltılması için sıklıkla kullanılmaktadır. Dayanıklı kurşun borular ise endüstri alanının vazgeçilmez elementleri arasında yer almaktadır.

Hayvan ve insan sağlığına oldukça zararlı olmasına karşın, evrendeki yayılımı giderek artan kurşunun kullanım alanları sınırsız düzeydedir. Farklı elementlerle birleşme de uyumlu olması, farklı kurşun alaşımları pek çok konuda fayda sağlamaktadır. Atmosferdeki kurşun yoğunluğunun artmasında otomobil yakıtlarının büyük rolü bulunmaktadır. Bu durumun önüne geçmek için Avrupa ülkeleri yakıt tercihini kurşunsuz benzinden yana yapmaktadır.

Kurşundan çok fazla alanda yararlanılmaktadır. Akü sanayisi, kablo kaplamaları en çok kullanılan alanlardır. Silah sanayisinin vazgeçilmez ürünü olan kurşun, folyo ve ambalaj sanayisinde de kullanılmaktadır. Kurşun  ağır bir metaldir ve endüstride bu özelliğinden de faydalanılmaktadır. Kurşunun en çok kullanıldığı alanlardan biri de boya yapımıdır.

Ses yalıtımında kullanılan kurşun, birçok nükleer santralinde radyasyon engelleyici olarak kullanılmaktadır. Kurşunun günümüzdeki kullanım alanları daha çok insan sağlığına zararlı olmayan ve iş gücünü geliştiren yönlerde kullanılmaktadır. Ülkemizde oldukça yaygın şekilde görülen kurşunun kullanım alanı da aynı doğrultu da zenginlik kazanmaktadır.

Kurşunun Çıkarıldığı Yerler Nerelerdir?

Filiz adı verilen kurşun parçacıklarına yer altının her yerinde rastlamak mümkündür. Kurşun maden ocaklarının bulunduğu yerlerden çıkarılan saf kurşunun çeşitli yöntemlerle çoğaltılması sonucunda daha çok kurşun elde edilir. Bir arada bulunan kurşun yatakları Türkiye’nin birçok şehrinde çıkarılmaktadır. Bu şehirler arasında, Rize, Artvin, Kayseri ve Elazığ gibi şehirler bulunmaktadır.

Kurşunun İnsan Sağlığa Etkisi Nedir?

Kurşun elementi çevre kirliliği oluşturmaktadır. İnsan için toksik bir etki yapan ağır bir metaldir. Kurşun gibi ağır metaller biyolojik olarak parçalanamadığından toksik etkisi maalesef ki giderilemez. Kurşun insan vücuduna içme suyu ve besinler yolu ile girebilir. Akciğerlere kadar ulaşması sonucu akciğerlerden emilerek kana karışır, kan ile karaciğer, kas ve beyin gibi organlara ulaşır.

Kemik ve diş gibi sert dokularda birikerek işitme, sinir sistemi bozukluklarına, hemoglobin miktarında azalmaya, kansızlığa, mide ağrısına, böbrek ve beyin iltihabına, özellikle kansere ve ölüme neden olur. Çocuklarda kurşun zehirlenmesi bilinç kaybına, öğrenme güçlüğü ve davranış bozukluklarına sebep olmaktadır. Bu yüzden çocukların oynadığı oyuncakların onlara zarar vermeyecek nitelikte olmalarına özen göstermek gereklidir. Kurşun zehirlenmesinin çocuklarda en çok oynadığı oyuncaklardan kaynaklandığı görülmüştür.

Hamile kadınların vücuduna sızan kurşun daha doğmamış olan bebeğine zarar vermektedir. Ağır metal zehirlenmeleri önemli derecede çevre kirliliği ile vücuda alınan besinlerle meydana gelmektedir. En bilinen ağır metaller, alüminyum, arsenik, kadmiyum, kurşun, çinko ve civadır.