Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Nezahat Onbaşı
Milli mücadelemizin destansı kahramanlarından birini daha tanıtmadan önce Bilgitor okurlarına birkaç soru yöneltelim? 8 yaşında cephelerle tanışan ve Türk askerlik tarihinde 12 yaşında onbaşı rütbesi alan tek kız çocuğu kimdir? Daha 12 yaşındayken Meclis tutanaklarına ‘Türk Jan Dark’ adıyla geçen efsane kahramanı kız çocuğun gerçek adı nedir? Evet, cephedeki Yunan askerlerinin bile şaşkınlık ve hayranlıkla söz ettiği Nezahat Onbaşı Kimdir?
Bu soruların her birisinin yanıtlarını ararken, aslında her sorunun romanlara sığmayan bir gerçeklik olduğu anlıyoruz. Nezahat Onbaşı’nın hikayesi, tek kelime fazla çok kelime eksik anlatılmış gerçek bir hayatın hikayesidir. 16 yaşındaki Jan Dark (Jeanna D’Arc) Fransız İhtilali’nin simgesidir. Milli Mücadelemizin simgesi de 12 yaşındaki Nezahat Onbaşı olmuştur.
“Sadece süngü harbine girmedim, onun haricinde en ön saflarda düşmanla çatıştım”
Nezahat Onbaşı (Nezahat Baysel), 1909 yılında Erzurum’da doğdu. Henüz 8 yaşındayken annesi Hidayet Hanım verem hastalığına yakalandı ve vefat etti. Çanakkale Cephesi 70. Alay Komutanı olan babası Hâfız Hâlid Bey, küçük Nezahat’ı bırakacak kimsesi olmadığı için yanında cepheye götürdü ve böylece ilk defa Çanakkale’de savaş ortamını yaşadı. Alayın İzmit’e nakledilmesinin ardından at binme talimlerine katıldı, silah kullanmayı öğrendi. Cephede doğrudan çarpışmalara girdi ve daha 12 yaşında kendisine “onbaşı” rütbesi verildi.
Halit Bey, komutasındaki 70. Alay ile birlikte Anadolu’da Milli Mücadele’ye katılma kararı almıştı. Alayı, Kuvayı Milliye bölgesine kaçırıp Mustafa Kemal’in saflarına katıldı. Babasının yanında, Geyve, Sakarya, Gediz, Birinci İnönü, İkinci İnönü savaşları ile Konya İsyanı’nda görev alan Nezahat Onbaşı 1920 yılında ilk kez asker elbisesi giydi. Cephede Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa ve Çerkes Ethem ile tanıştı. İsmet Paşa, Nezahat Onbaşı’ya “kurmay” unvanı verdi.
Nezahat Onbaşı’nın kahramanlıkları, Kurtuluş Savaşı devam ederken TBMM’de gündeme geldi. Bursa milletvekili Emin Bey ilk istiklal madalyasının Nezahat Onbaşı’ya verilmesini, İzmit milletvekili Hamdi Namık Bey çeyiz verilmesini ve Tunalı Hilmi Bey paşalık unvanı verilmesini önerdi. Mecliste kabul edilmesine rağmen bu öneriler savaş ortamı nedeniyle unutuldu, hayata geçirilemedi. Nezahat Onbaşı’nın da zaten bu konuda bir girişimi olmadı.
Milli Mücadelenin sonuna kadar babasıyla birlikte cephede yer almış, çatışmalara girmiştir. Geyve Savaşı, Konya İsyanı, I. ve II. İnönü Savaşları ile Sakarya ve Gediz muharebelerine katılmıştır.
Savaştan sonra babası ile birlikte İstanbul’a yerleşti ve Kumkapı’da açılan Jan Dark Enstitüsü’ne girdi. 1931 yılında, daha sonradan Atatürk’ün yaveri olan Yüzbaşı Rıfat ile evlendi. 24 Eylül 1994 tarihinde İstanbul’da vefat etti.
Kaynak:
Kurtuluş Savaşında Türk Kadınının Katkıları Nelerdir?
Kuvayı Milliye Ruhu ( Samet Ağaoğlu Nebioğlu Yayınevi)
TRT Arşivi: İstiklal Savaşı Gazisi Onbaşı Nezahat (Nezahat Baysel)
