Peyami Safa Kimdir? Kısaca Hayatı ve Eserleri

Peyami Safa 2 Nisan 1899 tarihinde İstanbul’un Gedikpaşa semtinde doğdu. Adını, Tevfik Fikret koymuştur. II. Abdülhamid’e muhalif bir şair olan babası İsmail Safa, Sivas’a sürgüne gönderildi ve buradayken 24 Mart 1901 tarihinde hayatını kaybetti. Bir buçuk yaşındaki Peyami Safa annesi ve ağabeyi ile İstanbul’a döndü. Baba tarafından maddi olarak hiçbir şey kalmayan aile zor günler geçirdi. İlköğrenimine devam ettiği yıllarda sağ kolunda kemik veremi ortaya çıktı. Hastalık nedeniyle okula devam edemedi. Doktorlar, hastalar ve hasta bakıcıları arasında geçirdiği çocukluk yaşantısının etkileri, en ünlü eseri sayılan Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı romanda görülmektedir.

1910 yılında Fatih’teki Vefa İdadisi’nde lise eğitimine başladı. Sınıf arkadaşları arasında Ekrem Hakkı Ayverdi ve Elif Naci vardı. Yine Hasan Âli Yücel ve Yusuf Ziya Ortaç da okul arkadaşlığı kurduğu isimlerdendi. “Piyano Muallimesi” adlı ilk hikayesini burada yazdı. İlk roman denemesi olan Eski Dost’u da lisedeyken yazdı. Hastalık ve geçim darlığı yüzünden liseye devam edemedi. Babasının yakın arkadaşlarından olan Abdullah Cevdet tarafından armağan edilen Petit Larousse’u ezberlemek suretiyle Fransızca dil bilgisini geliştirdi. Edebiyat dışında tıp, psikoloji ve felsefeye ilgi duydu.

I. Dünya Savaşı yıllarında annesine yardım edebilmek için Posta ve Telgraf Nezâretinde çalışmaya başladı. Daha sonra da Boğaziçi’ndeki Rehber-i İttihad Mektebine öğretmen olarak atandı (1917) ve bir süre Düyûn-ı Umûmiye İdaresinde çalıştı (1918). Kısa süre Rehber-i İttihad Mektebi’nde öğretmenlik yaptı. Ağabeyiyle birlikte Yirminci Asır adlı gazeteyi çıkarmaya başladı. Gazetede yayımladığı “Asrın Hikâyeleri” başlığında toplanmış hikayeleriyle beğeni topladı.

1920 yışında, Alemdar gazetesi tarafından düzenlenen hikaye yarışmasında derece aldı. 1921’de Son Telgraf ve Tasvir-i Efkâr gibi kurumlarda çalışırken geçim kaygısı güderek yazdığı Sözde Kızlar adındaki ilk romanı yayımlandı. 1922’de Gençliğimiz adlı uzun hikayeyi, 1923’de Siyah-Beyaz Hikâyeler ve Sözde Kızlar adlı eserleri kitap olarak çıktı. Bu kitapları Mahşer, Bir Akşamdı, Süngülerin Gölgesinde ve İstanbul Hikâyeleri izledi. Maurice Leblanc’ın Arsen Lüpen karakterini örnek olarak Cingöz Recai tiplemesini yarattı. Cingöz Recai’nin Harikulade Sergüzeştleri dizisi 10 kitaplık dizi halinde yayımlandı.

Peyami Safa’nın Eserleri – Dokuzuncu Hariciye Koğuşu

1928 yılında Cumhuriyet gazetesinin edebiyat sayfasını yönetmeye başlayan Peyami Safa, bir taraftan günlük fıkralar yayımlarken, romanlarını da tefrika ettirmeye devam etti. 1940 yılında Güzel Sanatlar Birliği edebiyat bölümünde umumi kâtip olarak çalışmaya başladı. 1930 yılında arkadaşı Nâzım Hikmet’e ithaf ettiği ve en ünlü eseri olarak bilinen, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı romanını yayımladı.

Peyami Safa, eserlerinde akıl, mantık ve inandırıcılığı ön plana çıkarmıştır. Zaman zaman aralarında Nâzım Hikmet, Aziz Nesin ve Necip Fazıl Kısakürek gibi ünlü yazarlarla polemiğe girmiştir. Dönem dönem farklı siyasal düşüncelere yakın olmuştur. II. Dünya Savaşı sırasında Nasyonal Sosyalistlere sempati duymuştur. Peyami Safa 15 Haziran 1961 tarihinde hayatını kaybetmiştir.

Peyami Safa’nın Hikayeleri

Piyano Muallimesi (1910)
Bir Mekteplinin Hatırası,
Karanlıklar Kralı (1914)
Gençliğimiz (1922)
Siyah Beyaz Hikayeler (1923)
Ateş Böcekleri (1925)
İstanbul Hikayeleri (tarihsiz)

Peyami Safa’nın Fikri Eserleri

Zavallı Celal Nuri Bey (1914)
Büyük Avrupa Anketi (1938)
Türk İnkılâbına Bakışlar (1938)
Felsefî Buhran (1939)
Millet ve İnsan (1943)
Mahutlar (1959)
Nasyonalizm (1961)
Sosyalizm (1961)
Mistisizm (1961)
Doğu-Batı Sentezi (1962)
Nasyonalizm – Sosyalizm – Mistisizm (1968)
Osmanlıca-Türkçe-Uydurmaca (1970)
Sanat – Edebiyat – Tenkid (1971)
Sosyalizm – Marksizim – Komünizim (1971)
Din – İnkılâp – İrtica (1971)
Kadın – Aşk – Aile (1973)
Yazarlar – Sanatçılar – Meşhurlar (1976)
20. Asır, Avrupa ve Biz (1976)

Kimdir, Nedir? Serisi

Mussolini Kimdir?
Faşizm Nedir?
Karl Marks Kimdir?
Marksizm Nedir?
Rousseau Kimdir?
Liberalizm Nedir?
Atatürk Kimdir?
Kemalizm Nedir?
Ziya Gökalp Kimdir?
Türkçülük Nedir?
Machiavelli Kimdir?
Makyavelizm Nedir?
Oliver Salazar Kimdir?
Korporatizm Nedir?
Roosvelt Kimdir
Nev Deal Nedir?

Piyes

Gün Doğuyor (1937)