Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Müslüman aleminin dini olan İslam, öyle güzel ve kolaylıklar ile doludur ki… Allah’ın biz kullarına farz kıldığı beş vakit namazı kılabilmemiz için abdest almamız şarttır. Ancak eğer şartlar normal abdest almaya uygun değilse bu kez de teyemmüm denilen durum sunulmuştur. Üzerinde pislik olmayan bir toprak ile sanki su ile alınıyormuş gibi alınan abdeste teyemmüm adı verilir. Peki hangi durumda teyemmüm abdestini almak zorunda kalırız?
Eğer ezan okunmuş ve namaz vaktiniz geçiyorsa, ulaşamayacağınız kadar uzaklıkta herhangi bir su kaynağı yoksa teyemmüm abdesti alınabilir. Kuran-ı Kerim’de teyemmüm konusuna Maide Süresi’nin 6. ayetinde şu şekilde açıklık getirilmiştir:
[renkbox baslik=”Mevlid-i Şerif Nedir? Nasıl Okunur, Ne Zaman, Kim Tarafından Yazılmıştır?” link=”https://bilgihanem.com/mevlid-i-serif-nedir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/mevlid-nedir-nasil-okunur-ne-zaman-kim-tarafindan-yazilmistir.jpg” renk=”kahve” yenisekme=”evet”][/renkbox]“Ey iman edenler! Namaz kalkacağınız zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi ve -başlarınıza mesh edip- her iki topuğa kadar da ayaklarınızı yıkayın. Eğer cünüp iseniz iyice yıkanarak temizlenin. Hasta olursanız veya seferde bulunursanız veya biriniz abdest bozmaktan (def-i hacetten) gelir veya kadınlara dokunur (cinsel ilişkide bulunur) da su bulamazsanız, o zaman temiz bir toprağa yönelin. Onunla yüzlerinizi ve ellerinizi meshedin (Teyemmüm edin). Allah size herhangi bir güçlük çıkarmak istemez. Fakat o sizi tertemiz yapmak ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister ki şükredesiniz.”.
Teyemmüm Nedir?
Teyemmüm demek, su yerine toprakla temizlenmek demektir. Gusül abdesti veya namaz abdestinin alınması gereken durumlarda bunun için uygun su yoksa, İslamiyet alternatif olarak teyemmümü sunmuştur ve normal abdest ile eşdeğerdir.
Bir nevi insanların işini kolaylaştırma amaçlıdır. Bu durum bize toprağın da bir temizlik aracı olarak kullanılabileceğini göstermektedir. Normal abdesti bozan durumlar, teyemmümü de bozar.
Ancak unutulmamalıdır ki teyemmüm abdesti aldıktan sonra uygun su bulursak, artık bu teyemmümle namaz kılamayız. Bulduğumuz uygun su ile abdestimizi almamız ve bu şekilde namaz kılmamız gerekir.
Teyemmüm Abdesti Nasıl Alınır?
Teyemmüm abdesti almak için önce teyemmüm yapılacak durumların bilinmesi gerekmektedir. Teyemmüm yapabilmek için temiz bir toprak, kum, çakıl, kaba toprak yani üzerinde pislik olmayan herhangi bir toprak türü bir şey olabilir.
Ancak toprağın çamur olmaması, ellerinizi çırptığınız zaman dökülmesi gerekmektedir. Sonrasında niyet edilerek teyemmüm abdesti alınabilir.
Eğer namaz kılmak için teyemmüm yapılıyorsa o doğrultuda, gusül abdesti almak için yapılıyorsa da bu amaçlar dile getirilerek niyet edilir. Daha sonra dizler yere değecek şekilde toprağa eğilinir. Kollar tıpkı su ile abdest alacakmış gibi dirseklere kadar sıvanır.
Parmaklar açık bir vaziyette her iki el de toprağa değdirilir. Eller toprağın üzerinde hafifçe ileri-geri hareket ettirilir. Eller kaldırıldıktan sonra, ikisi yan yana tüm getirilerek tüm yüze sürülür yani mesh edilir. Eğer avuç içlerinde toprak kaldıysa, eller birbirine hafifçe vurularak tozlar silkelenebilir.
Eller ikinci kes toprağa sürülüp, fazla toz silkelendikten sonra sağ kol dirseklerle beraber bir defa meshedilir. Daha sonra sol kola da aynı işlem yapılır. Bu şekilde teyemmüm abdesti tamamlanmış olunur.
Teyemmümün eksiksiz bir şekilde yapılması için bilinmesi gereken farzları ve sünnetleri ise şu şekildedir;
Teyemmümün Farzları Nelerdir?
Teyemmümün 3 farzı vardır. Bunlar;
1- Teyemmüm etmek için niyet etmek,
2- İki avucunun içini temiz toprağa iyice sürtmek ve ardından yüzün tamamını mesh etmek,
3- Elleri temiz toprağa vurup sonrasında önce sağ kolu ve ardından sol kolu mesh etmek.
Bazı kaynaklar teyemmümün farzını 2 olarak açıklasalar da onlar bizim yukarıda saydığımız ikinci ve üçüncü farzları tek bir farz olarak kabul ettiklerinden aynı anlama çıkmaktadır.
Teyemmümün Sünnetleri Nelerdir?
Teyemmümün sünnetleri ise şunlardır;
1- Besmele ile başlamak
2- Toprağa avucunuzun içini olabildiğince koymak,
3- Avuçları toprak üzerinde önce ileriye doğru yavaşça sürtmek ve sonra aynı işlemi geriye doğru yapmak, (elinizi incitmeden)
4- Eğer avucun iç kısmında kaba toprak kaldıysa iki elin parmaklarını (özellikle baş parmaklarını) hafifçe birbirine çarpmak ve eli bu kaba topraklardan temizlemek,
5- Elleri toprağa sürterken parmakları kapatmamak, açık bırakmak,
6- Önce yüzü mesh etmek ve o bitince önce sağ kolu ardından sol kolu mesh etmek
7- Teyemmüm ederken çok yavaş davranmamak, aşırıya kaçmadan olabildiğince hızlı bir şekilde teyemmüm etmek,
8- Yaklaşık 1 mil içinde (yaklaşık 1920 metre) su olduğunu biliyorsanız teyemmüm edemez oradaki suya gitmek zorunda kalırsınız. Kesin bilmeyip de tahmin ediyorsanız, o bölgeye gidip su aramanız sünnettir.
9- Elleri toprağa vururken kuvvetli bir şekilde vurmak,
10- Kolları toprak ile teyemmüm ederken parmakların arasını da ovalamak ve eğer varsa yüzüğü yerinden hafifçe oynatarak yüzüğün altında kalan deri parçasını da ovalamak.
Hangi Durumlarda Teyemmüm Abdesti Alınır?
Yazımızın başında da değindiğimiz gibi teyemmüm suyun bulunmadığı yerlerde başvurulan, istisnai bir durumdur. Hangi durumlarda abdest yerine geçer ve mecbur kalınır daha ayrıntılı bir şekilde şu şekilde özetleyebiliriz;
- Abdest ve gusle yetecek kadar suyun bulunmadığı yerlerde.
- Suyun olduğu fakat kullanımına dinen geçerli bir engelin bulunması veya fiilen kullanımının imkansız olduğu yerlerde.
- Suyun yürüyerek veya araçla kolayca gidip gelinemeyecek kadar uzak bir yerde olduğu hallerde.
- Suyu kullanmanın sağlık açısından tehlike teşkil ettiği durumlarda.
- Abdest alacak suyun olması fakat ona ulaşılacak yollarda bir tehlikenin olduğu zamanlarda yapılabilmektedir.
Teyemmümü Bozan Şeyler Nelerdir?
En net bir ifadeyle belirtmek gerekirse, normal abdesti bozan her durum teyemmüm için de geçerlidir. Ancak okurlarımızın akıllarında oluşan sorulara daha net bir şekilde cevap olması adına detaylandıracak olursak;
Teyemmüm abdestiyle namaz kılan birisi, namazını kılarken suyu görür ve bulursa abdesti bozulmuş olur. Eğer namazını tamamladıysa yeniden namaz kılmasına gerek yoktur. Ancak kişinin kendi tercihine ve içine sinmesi adına, su ile abdest alınarak vakit namazı tekrar edilebilir.
[renkbox baslik=”Tevhid Nedir? Tevhid Çeşitleri Nelerdir?” link=”https://bilgihanem.com/tevhid-nedir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/tevhid-hakkinda-bilgi.jpg” renk=”siyah” yenisekme=”hayir”][/renkbox]Bunun haricinde tehlikeli bir durumun olması, hastalık veya şiddetli soğuk nedeniyle suya ulaşılamamışsa, bu tehlikelerin ortadan kalkmasıyla birlikte de teyemmüm geçerliliğini kaybeder. Kişi suyu kullanması için ortaya çıkan mazeretler giderildikten sonra toprak ile aldığı abdest bozulmuş sayılır.
Teyemmüm ile İlgili Hadisler
Namaz ve gusül için normalde su ile aldığımız abdest hükmi bir temizlik niteliği taşırken, teyemmüm istisnai durumlarda başvurulan bir yoldur. Bazı hadis ve ayetlerde de nasıl yapıldığı ve önemine ilişkin bilgilere yer verilmiştir. İşte onlardan bazıları;
- “Toprak suyu on sene bulamasa da Müslüman’ın abdestidir. Suyu bulduğu vakit, Müslüman Allah’tan korksun ve onu cildine dokundursun abdest alsın! Çünkü o daha hayırlıdır” Hz. Muhammed (SAV)
- “Teyemmüm, yüz ve eller için bir kez yere vurmaktır” Hz. Muhammed (SAV)
- “Temiz ve pak toprakla teyemmüm et bu sana kifayet eder” Hz. Muhammed (SAV)
- “Su bulamamışsanız temiz toprağa teyemmüm edin. Ondan yüzlerinize ve ellerinize sürün…” Maide Suresi/6
- “Yer yüzü benim için bir temizlik vasıtası ve mescit kılındı.” (Müslim 523/5, Ebu Avane 1/395, Tirmizi 1553, İbni Mace 567, Begavi 3617, Ahmed 2/411)
- “Onlara ne oldu ki adamı öldürdüler, Allah da onları öldürsün! Allah teyemmümü temizlik sebebi yapmıştır’.”( İbni Huzeyme 273, Ebu Davud 336)
- “Ey iman edenler! Siz sarhoş iken -ne söylediğinizi bilinceye kadar- cünüp iken de -yolcu olan müstesna- gusül edinceye kadar namaza yaklaşmayın. Eğer hasta olur veya bir yolculuk üzerinde bulunursanız yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, yahut kadınlara dokunup da (bu durumlarda) su bulamamışsanız o zaman temiz bir toprakla teyemmüm edin: Yüzlerinize ve ellerinize sürün. Şüphesiz Allah çok affedici ve bağışlayıcıdır.”. (Nisa suresi, 43. ayet)
