Video oyunları beyni nasıl etkiler?

Video oyunlar?, popüler bir e?lence biçimidir ve video oynat?c?lar?n?n, ekranlar?n?n önünde haftada 3 milyar saat harcanmaktad?r. Yayg?n kullan?mlar? nedeniyle, bilim adamlar? video oyunlar?n?n beyin ve davran??lar? nas?l etkiledi?ini ara?t?rd?lar. Bu etkiler olumlu mu olumsuz mu? Kan?tlar? inceliyoruz.

Yap?lan ara?t?rmalarda Amerika Birle?ik Devletleri’nde 150 milyondan fazla insan video oyunlar?n? düzenli olarak her gün veya haftada en az 3 saat oynuyor. Bu oyunlar? oynayan Amerikal?lar?n ortalama 35 ya??nda bir yeti?kin oldu?u bilinmektedir. 18 ya? ve üstü oyuncular ise bu oran?n %72’sini te?kil etmektedir.

Video oyunu sat??lar? da y?ldan y?la artmaya devam ediyor. Video oyunu sektörü 2014 y?l?nda 21.4 milyar, 2015 y?l?nda 23,2 milyar ve 2016 y?l?nda 24.5 milyardan fazla oyun satt?.

2016 y?l?n?n en çok satan ilk üç video oyunu Call of Duty: Infinite Warfare, Battlefield 1 ve Grand Theft Auto V. (GTA) oldu. Bu oyunlar sava? veya aksiyon-macera türlerinde video oyunlar? olup genellikle ?iddet içeren oyunlard?r. ?lk s?rada olan Call of Duty: Infinite Warfare, tek ba??na sat?lan oyunlar?n %27.5’ini te?kil ederken ikinci s?rada ki Battlefield 1 oyunu % 22.5 oran?nda bir pazar pay?n? elinde tutmaktad?r.

Video oyunlar?n? ve içerdi?i ?iddetini inceleyen onlarca y?ll?k ara?t?rma, bilim adamlar? aras?nda fikir birli?ine ula?amad?. Bilim adamlar?, gerçek dünyadaki video oyunlar? ve ?iddet eylemleri aras?nda nedensel bir ba?lant? bulamad?lar.

Video oyunlar? ve Beyin de?i?iklikleri

Bununla birlikte son dönemlerde video oyununun beyni etkileyebilece?ine ve ayr?ca beynin birçok bölgesinde de?i?ikliklere neden olabilece?i görü?ü gittikçe önem kazanmaktad?r.

Bilim adamlar?, video oyunlar?n?n beyinlerimizi ve davran??lar?m?z? nas?l etkiledi?ini belirlemek için k?sa bir süre önce 116 bilimsel çal??man?n sonuçlar?n? toplad? ve yay?nlad?. ?ncelemelerinin bulgular? Frontiers in Human Neuroscience (?nsan?n Sinirbilimindeki S?n?rlar?) isimli dergide yay?nland?.

Universitat Oberta de Catalunya’dan ara?t?rmac? Marc Palaus “Oyunlar, bazen bu iddialar? destekleyen gerçek veriler olmaks?z?n övülmü? veya ?eytanla?t?r?lm??t?r. Ayr?ca, oyun popüler bir etkinliktir, bu yüzden herkes konuyla ilgili güçlü fikirlere sahip gibi görünüyor” ?eklinde aç?klama yapm??t?r.

Bugüne kadarki tüm ara?t?rmalara bak?ld???nda, Palaus ve ekibi video oyunlar?n?n beynin yap?s?n? ve faaliyetlerini nas?l etkiledi?ine ili?kin herhangi bir e?ilimin ortaya ç?k?p ç?kmad???n? gözlemlemeyi amaçlam??t?r. Bu çal??malardan 22’si beynin yap?sal de?i?ikliklerini ara?t?r?rken, yap?lan 100 çal??mada ise beyin i?levselli?i ve davran???ndaki de?i?iklikleri analiz edildi.

Çal??malar?n sonuçlar? video oyunlar? oynaman?n sadece beynimizin nas?l çal??t???n? de?il, yap?s?n? da de?i?tirdi?ini göstermektedir.

Örne?in, video oyun kullan?m?n?n dikkati etkiledi?i bilinmektedir. ?ncelemeye dahil edilen çal??malar, video oyun kullan?c?lar?n?n sürekli dikkat ve seçici dikkat de dahil olmak üzere çe?itli dikkat türlerinde iyile?tirmeler gösterdi?ini göstermektedir. Dahas?, dikkat çekmede rol oynayan beynin bölgeleri, oyun oynamayan kullan?c?larla kar??la?t?r?ld???nda daha etkilidir ve zorlu görevlere odaklanmak için daha az aktivasyon gerektirir.

Çal??malar ayr?ca video oyunlar? oynaman?n beynin görsel-uzaysal becerilerden sorumlu bölümlerinin boyutunu ve yetkinli?ini de yani bir ki?inin nesneler aras?ndaki görsel ve mekansal ili?kileri tan?mlama becerisini de art?rd???n? göstermektedir. Uzun vadeli oyunlarda ve video oyunu ara?t?rmalar?na gönüllü olarak kat?lan bireylerde, sa? hipokampus geni?lemi?tir.

Bununla birlikte ara?t?rmac?lar oyun oynaman?n ba??ml?l?k yapabilece?ini de ortaya ç?karm??t?r. Bu fenomene “?nternet oyun bozuklu?u” denilmektedir.

Oyun ba??ml?lar?nda, nöral ödül sisteminde, zevk, ö?renme ve motivasyonla ili?kili bir grup yap?dan olu?an i?levsel ve yap?sal de?i?iklikler vard?r. Video oyunu ba??ml?lar?, oyuna ba?l? ipuçlar?na, i?tahla sonuçlanmas?na ve beyin tepkilerinin izlenmesine maruz b?rak?larak, bu de?i?imlere dikkat çekildi. Ortaya ç?kan bu durum di?er ba??ml?l?k bozukluklar?nda da görülen de?i?ikliklerdir.

Marc Palaus “Beynin video oyununa nas?l tepki verdi?ine odakland?k, ancak bu etkiler her zaman gerçek hayattaki de?i?imlere dönü?mez” ?eklinde bir aç?klama yapm??t?r. Video oyununun etkilerine yönelik ara?t?rmalar henüz emekleme a?amas?ndad?r ve bilim adamlar? hala oyunun hangi yönlerinin, beyin hangi bölgelerini ve nas?l etkiledi?ini incelemektedir.

Palaus, “Video oyunlar?n?n hem olumlu (dikkat, görsel ve hareket becerileri) hem de olumsuz yönleri (ba??ml?l?k riski) olmas? muhtemeldir ve bu karma??kl??? benimsememiz çok önemlidir.” ?eklinde aç?klama yapm??t?r.

“Beyin e?itimi” konseptli oyunlar? faydal? m??

Florida Eyalet Üniversitesi’nden bir ara?t?rmac? ekibi, insanlar?n beyin egzersiz oyunlar?n?n beynin performans?nda bir art?? sa?lad??? haberlerine ku?kuyla yakla?malar? gerekti?ini belirtti. Bilimin bu iddialar? desteklemedi?ini söylediler.

Ya?a ba?l? bili?sel dü?ü? konusunda uzman, Doçent Wally Boot “Bulgular?m?z ve önceki çal??malar?m?z, bu tür oyunlar?n hayat?n?z? anlaml? bir ?ekilde geli?tirebilece?ine dair çok az kan?t oldu?unu söylemektedir” diyor.

Video oyunlar?n?n haf?za kayb? veya bili?sel bozukluklara kar?? beyni koruyaca?? izlenimi gün geçtikçe yayg?nla?maktad?r.

Ara?t?rmac?lar, beyin egzersiz oyunlar?n?n oyuncular?n çal??ma belle?ini geli?tirip güçlendirmedi?ini ve bu nedenle ak?l yürütme, bellek ve i?lem h?z? gibi di?er bili?sel yetenekleri geli?tirip geli?tirmedi?ini test etti.

Video oyunlar? haf?zay? art?r?r

Buna kar??n, Nature’da yay?nlanan bir çal??mada, özel olarak tasarlanm?? bir 3 boyutlu video oyunu kullan?larak, ya?l? yeti?kinlerde bili?sel performans?n geli?tirilebilece?ini ve ya?lanma ile ili?kili beyin üzerindeki baz? olumsuz etkilerin tersine döndü?ünü bulmu?tur.

California-San Francisco Üniversitesindeki bilim adamlar?, bunun beyin jimnasti?i s?ras?nda -kan?t eksikli?iyle ele?tirildi?i- bir beyin deste?inin anlaml? ve kal?c? de?i?ikliklere neden olabilece?i yönünde bir bilimsel destek ölçüsü sa?lad???n? aç?kl??a kavu?turuyor.

Bir ayl?k süre boyunca 12 saatlik bir e?itimden sonra, 60 ila 85 ya? aras?ndaki çal??ma kat?l?mc?lar?, oyunu ilk kez oynayan 20’li ya?lar?ndaki bireylerden daha yüksek bir performans sergiledi. Ayr?ca, iki önemli bili?sel alan geli?tirilmi?tir: çal??ma belle?i ve sürekli dikkat. Bu beceriler, e?itimlerinin tamamlanmas?ndan 6 ay sonraya kadar muhafaza edildi.

Kaliforniya Üniversitesi Nöroloji, Fizyoloji ve Psikiyatri doçenti ve Nörobilim Görüntüleme Merkezinin Direktörü Doç. Dr. Adam Gazzaley, “Bu bulgu, ya?l? beynin ne kadar elastik oldu?una dair güçlü bir örnektir” diyor. Gazzaley, küçük bir beyin e?itiminin bile ya?la birlikte meydana gelen beyin gerilemesinin bir k?sm?n? tersine çevirebilece?ini belirtiyor.

California Üniversitesi Irvine Kampüsünde(UCI) nörobiyologlar taraf?ndan yap?lan yeni bir çal??ma, 3 boyutlu video oyunlar?n?n da haf?zalar?n olu?umunu h?zland?rabildi?ini ortaya ç?kartt?. Kat?l?mc?lar, 2 boyutlu veya 3 boyutlu bir ortamda video oyunlar? oynayan iki ayr? gruba ayr?ld?. 2 hafta boyunca günde 30 dakika oyun oynad?ktan sonra, ö?rencilere beyinin hipokampüsünü yapan haf?za testleri verildi.

3-D grubundaki kat?l?mc?lar 2-D grubuyla kar??la?t?r?ld???nda haf?za testi puanlar?n? önemli ölçüde art?rd?. 3-D grubunun haf?za performans? yüzde 12 artm??t?r – bellek performans? genellikle 45 ve 70 ya?lar? aras?nda azalmaktad?r.

Ö?renme ve Haf?za Nörobiyolojisi Merkezi’nden “?lk olarak, 3 boyutlu oyunlar?n 2-D oyunlar?n?n yapmad??? birkaç ?eyi var” diyor. “Ke?fetmek için çok daha fazla mekansal bilgi var. ?kincisi, çok daha karma??k, ö?renecek çok daha fazla bilgi var. Her iki ?ekilde de, bu tür bir ö?renme ve haf?zan?n sadece uyard??? de?il, ayn? zamanda hipokampusu gerektirdi?ini biliyoruz.”

Strateji video oyunlar? özellikle, ya?l? yeti?kinler aras?nda beyin fonksiyonlar?n? geli?tirmede umut vaat ediyor ve bunama ve Alzheimer hastal???na kar?? koruma sa?layabilir.

Kaynaklar:

Hannah Nichols: Hannah joined with experience writing medical and health content for patient, health care professional, obstetrician, gynecologist and midwifery audiences in the specialist area of stem cell processing and research. Hannah has previous journalism experience writing for wedding publications covering both consumer and trade divisions.

By Kaynuka