Radarlar uçak yerlerini belirlenmede çok olgusunu ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca düşman takip uçaklarının ya da uçaksavar araçların, uçaklara karşı önlemler alması olanağı doğurmaktadır. Bu fikirden hareket ile ABD mühendisleri radarların uçak algısını güçleştiren çeşitli yöntemler geliştirdiler. Radardan geçebilme özelliğine sahip olan uçaklara “stealth”, Türkçe karşılığı ile hayalet uçak ismi uygun görülmektedir.
*Çeşitleri
Bugün halen kullanılan ve en yaygın iki hayalet uçak türü; bir takip uçağı olan F-117 ve savaş, bombardıman uçağı olan B-2 olarak bilinmektedir. Hayalet uçakların var olduğu fikri 1988 yılından beri savunulmaktaydı; ne var ki bu tür projeler çok gizli yürütüldüğü için uzun süre boyunca gizli bir bilgi olarak saklandı. İlk hayalet uçak F-117A 1981’de ilk uçuşunu yaptı. Uçakların hava görevi esnasında radarlar tarafından izlenebildikleri, görmezden gelinemez bir gerçektir.

*Radara Yakalanmama
Bir uçağın radar ekranında olan görüntüsüne, o uçağın radar alanı denir. Uçakları hayalet kılmanın en önemli yolu, radar vericileri ile gönderilen radyo dalgalarını hedef üzerinden sektirerek alıcı antene dönmesini engellemektir. Bunun için, uçağın kanat ve gövdesi yumuşak meyiller ile ya da yere dik olmayan açılar ile tasarlanıp uçağa çarpan radar dalgalarının sağ ve sola, hatta yukarı tarafa saçılarak bir antene dönmesini engeller. Uçağın yüzey kısımları radar sinyallerini geriye yansıtmadan emebilen malzemeler ile kaplanır. Özel tasarımlı yüzeyler ve bu yüzeylerin örtülmesi için kullanılan bir takım malzemeler sayesinde, hayalet dediğimiz uçaklar radar ekranlarında bir uçaktan çok, bir kuşa benzer şekilde görünür.

Hayalet uçakların radarlara yakalanma ihtimali yok diyemeyiz. Fakat bu ihtimal normal uçaklardan çok daha düşük olmaktadır. Bu durum radar yankılarını geldikleri taraftan farklı bazı taraflara yansıtacak şekilde düzenlenmiş olan değişik eğimde gövde yapısı ve uçağın çoğu yerinde dış kaplamanın hemen alt tarafına yerleştirilmiştir. Radar dalgalarını engelleme ve emici özellikte olan bir madde ve radar dalgalarını karıştıracak bir elektronik sistemin varlığı ile olur. Bu sayede uçağın radar cross section özelliği (bir cismin, çarptığı radar dalgalarını, alıcıya ne oranda geri yansıtacağını ve radarın fiziksel büyüklüğüne göre hangi boyutta bir sinyal göndereceğini ifade eden özellik.) azaltılır. Bir uçağın RCS’sinin, uçak boyutlarına ve geometrik yapısına bağlı olmasına karşın hayalet uçaklar kendileri ile aynı boyutta olan normal uçaklardan daha düşük olan rcs’e sahiptirler.

Bu nedenle radara yakalanma ihtimalleri çok daha az olmaktadır. Bütün bu ifade edilenlere rağmen uçaklar radara tamamı ile yakalanmaz nitelikte değildir. Bununla beraber 150 km maksimun menzilli bir radar aracı, normal bir uçağı 120 km uzaklıkta yakalıyor ise bir hayalet uçağı 3 km’de bile zor yakalayabilecektir. Bu mesafede radarın tespit etmesi anlamsız görülmektedir. Uçak bu mesafede çıplak göz ile bile rahatça tespit edilebilir. Ayrıca 3 km mesafede tespit edilen bir hedefe odaklanarak vurmak da oldukça güçtür.

*Radar Alıcıları
Hayalet uçakları çok uzak aralıkta da tespit edecek bir uygulama geliştirme fikri ortaya atılmaktadır. Bu sistemde radar alıcısı ile radar vericisi farklı konumlarda olmalı ve birden fazla alıcı bulundurmalıdır. Ayrıca bu alıcıların uçak ve uydu üzerinde taşınma fikri de ortaya atılmıştır.

 

Böylece stealth uçağın çeşitli manevralar ile farklı yönlere yansıtmış olduğu radar dalgaları, bu farklı bazı yönlerde konumlanmış vericiler tarafından alınacak ve uçak yeri çok az bir statik sapma ile tesbit edilebilecektir. Bu projeyi geliştirip stealth teknolojisini yenmek mümkün; ama projenin ekonomik yankısı stealth projesinin yankısından bile daha yüksek olacağı için pek pratik bir uygulama değildir. Bunun ile beraber hayalet uçaklar farklı türde olan algılama aygıtlarından, termal (ısıya duyarlı olan aygıtlarla) görüntüleme sistemi gibi sistemlerden gizlenemezler.

Kaynakça:
Gifford, C., Her Yönüyle Uçaklar, Çeviren: T. Alptekin, G. Mandafl, TÜB‹TAK Popüler Bilim Kitaplar›, 2002
Pletschacher, P., Bald sollen sogar Jumbos mit Strom fliegen, P.M.,May 2000
http://www.mmo.org.tr/muhendismakina/arsiv/2002/subat/bilgi_sayfasi1.htm

Aykut Sarıtaş