Aykut SARITAŞ Bilgi Paylaşım Sitesi !
Zeytingiller familyasından olan bu bitki, 1000 yıl yaşayabilen, 5-10 metreye kadar boylanabilen, uzun ömürlü ağaçlardır. Bu ağacın meyveleri de zeytin olarak isimlendirilir. Yaprakları herdem yeşildir. Uzun, oval ve mızrak benzeri bir yapıya sahiptir. Birkaç tanesi bir araya gelerek salkım şeklinde bir görünüm oluşturmaktadır. Zeytinin meyvesi kadar yağını da çok fazla tüketmekteyiz. Özellikle Akdeniz mutfağının ağırlık verildiği yerlerde, yemeklerin çoğu zeytinyağlı olarak yapılmaktadır.
Kahvaltı sofralarının vazgeçilmezlerinden olan zeytin, seçimi oldukça zor bir meyvedir. Ülkemizde birçok çeşidi bulunur ve en iyisini, doğalını bulmak oldukça zordur. Meyvesi gibi zeytinin yağı da oldukça faydalıdır. En zararsız meyve olarak tabir edilir. Sınırsızca tüketilebilir, sağlık için çok faydalı bir meyvedir. Zeytin ağaçları ülkemizde genellikle Akdeniz ikliminin etkili olduğu Ege bölgesi ve Akdeniz bölgelerinde yetiştirilir.
[renkbox baslik=”Pırasa Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?” link=”https://bilgihanem.com/pirasa-nedir/” resim=”https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/01/pirasa-hakkinda-bilgiler.jpg” renk=”yesil” yenisekme=”evet”][/renkbox]Ağaçların meyve vermesi uzun yıllar alsa da meyve verdikten sonra ömrü oldukça uzundur. Zeytin ağaçlarının sadece meyvesinden faydalanılmaz. Yaprakları da çok faydalı bitki çayı olarak tüketilmektedir. Sağlıklı beslenenlerin, kilo vermek isteyenlerin büyük yardımcısı olan zeytin, kahvaltılarda 10-15 adet kadar tüketilebilir. Faydalarını görebilmek için doğal olanını bulmanız yararınıza olacaktır. Markette satılanlar yerine doğal yetiştirme alanlarından temin etmeye çalışabilirsiniz. Zeytinyağı satın alırken de aynı özeni göstermeyi ihmal etmemelisiniz.
Zeytin Nedir?
Kahvaltı soflarında, salata süslemelerinde sık sık kullanılan zeytin, bir meyve türüdür. Akdeniz iklimi etkisi altında olan bölgelerde yetişen, Zeytingiller (Oleaceae) familyasına ait olan zeytin, her yaştan kişiler için çok faydalıdır. İçeriğinde birbirinden farklı, onlarca faydalı vitamin ve mineraller içermektedir.
Zeytin ağacı ortalama 5-10 metre arasında bir boya sahiptir. Uzun ömürlü ağaçlar sınıfında yer alır ve yaklaşık 1000 yıl kadar yaşamaktadır. Anavatanı Doğu Akdeniz ülkeleridir. Daha çok Kırım, Güney Avustralya, Orta Asya ve Kaliforniya gibi bölgelerde yetiştirilmektedir. Ancak ılıman iklimin hakim olduğu hemen her yerde de verimli bir şekilde yetiştiği bilinmektedir.
Zeytinin yaprakları oval ve uçları sivridir. Ön tarafı koyu yeşil, arka kısmı ise daha açıktır. Mızrak veya kalp şeklinde olan yapraklar da mevcuttur. Çiçekleri yaprak sapının hemen dibinden çıkmaktadır. Üç veya yedi tane zeytin bir arada, salkım şeklinde durmaktadırlar. Türüne göre meyve büyüklüğü değişmektedir. Ancak ortalama olarak 1-3 cm arasında olmaktadır. Zeytinin lezzeti de yine yetiştiği iklime ve çeşidine göre değişiklik içermektedir.
Zeytinin Özellikleri Nelerdir?
Zeytin ağacı, uzun boylu, yaklaşık olarak 10 metreye kadar uzayabilen, çok sık dalları olan, senenin tüm zamanı yeşil yapraklı kalan bir ağaçtır. Ağacın gövde kısmı kalıncadır. Bu kalın ve gri gövde ağacın yaşlanmasıyla beraber çatlamaya başlar.
Bahar mevsiminin sonlarında yaprakların civarında seyrek salkımlar şeklinde küçük sarımtırak renkte, kokusu olan çiçekler açar. Bu çiçekler yağlı ve etli bir meyve verirler. Meyve öncelikle yeşil renktedir ve olgunlaştıkça parlak siyah bir renge bürünür. Zeytin denen bu meyvenin içinde sert bir çekirdeği de vardır. Zeytin ağaçlarının odunları çürümeye karşı çok dayanıklıdır.
Bir yıl boyunca bol ürün veren ve ardından gelen yılda dinlenen zeytin ülkemiz için önemli bir ekonomik kaynaktır. Meyvesinin etli kısmından ve çekirdeğinden elde edilen altın sarısı yağ çok değerlidir. Son yıllarda sağlığına daha fazla özen göstermeye çalışan insanların da ilk tercih ettiği yağlar arasında yer almaktadır.
Özellikle şehir hayatının ve sağlıksız gıdaların arasında kaybolan kişiler, hakiki zeytinyağı bulabilmek için kırsal kesimde yaşayanlara sipariş verirler. Bir zeytin ağacının tam olarak verimli bir şekilde meyve verebilmesi için yaklaşık 15-20 geçmesi gerekmektedir. Ancak bu demek değildir ki 20 yıl boyunca hiç meyve vermeyecek. Elbette gelişimini tamamladıktan birkaç yıl içerisinde meyve verecektir. Ancak yetiştiren kişiye tam anlamıyla gelir sağlaması ve yağ elde edilmesi için epey bir zaman geçmesi gerekmektedir.
Ağacın olgunluk ve tam verimlilik dönemi 150 yıl kadar sürmektedir. Ardından yüzlerce yıl yaşayan zeytin ağaçları, bu verimlilik dönemine nazaran daha az meyve vererek hayatına devam etmektedir. Ek olarak her zeytin türünün aynı oranda yağ vermediği bilinmelidir. Yağlık zeytinlerin türü başkadır ve onlar sadece o amaç için yetiştirilmektedirler.
Zeytinin Faydaları Nelerdir?
Besleyici maddeleri bol miktarda içeren besinlerden bir tanesidir. Zeytin içinde bolca protein, sağlıklı yağ, A, E ve C vitaminleri beraberinde kalsiyum, kükürt, klor ve magnezyum mineralleri bulunmaktadır. Tüm bu vitamin ve mineraller kalp sağlığı için faydalı ve gereklidir. Zeytin, yaşlanmanın belirtilerini geciktirme özelliği ile bilinir.
Cilde, içindeki sağlıklı yağlarla güzellik vermektedir. Hem cilt sorunu olan hem de yaşlılık belirtisi olan kırışıklığın giderilmesini sağlar. Cilde olumsuz etkisi olan makyaj kimyasallarının etkisinin azalmasına yardımcı olur. Vücudun ihtiyaç duyduğu vitamin ve mineralleri karşılayarak eksikliklere bağlı saç dökülmelerini, kepeği engeller.
Zeytinin herkesçe kabul görmüş bazı faydaları şu şekildedir;
- A, E ve C vitaminleri açısından zengin olan zeytin aynı zamanda fosfor, kalsiyum, kükürt, klor ve magnezyum gibi mineralleri de içermektedir. Bu mineraller vücut sağlığı için son derece önemli bir yere sahiptir.
- Kalp ve damar sağlığı için faydalıdır.
- Hücreleri yenileyerek yaşlanmayı geciktirir.
- Besin değeri çok yüksektir.
- Sindirim sistemi sorunlarına iyi gelir.
- Kemik gelişimine faydalıdır. Özellikle gelişim çağında olan çocukların sabah kahvaltısında 5-10 tane zeytin yemeleri önerilmektedir.
- Cildi besleyerek daha sağlıklı ve parlak bir görünüm kazandırır.
- Zeytinin yaprakları kan dolaşımını artırır, kalp kasının pompalama gücünü yükseltir.
- Kronik sinüzit sorunu çeken kişiler zeytinin yaprağını kaynatarak suyunu içebilirler.
- Kalp krizi riskini azaltır.
- Zararlı mikroorganizmalarla savaşarak, vücudu enfeksiyonlara karşı korur
- Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
- Kronik yorgunluk sendromu çeken kişilere fayda sağladığı tespit edilmiştir.
- Özellikle kadınların en büyük sorunu olan ödem oluşmasını önler.
- Bağırsakların emilimini artırır.
- Tansiyonu düzenler.
- Pankreas salgısını uyarır.
- Mide asidi salgısını azaltır.
- Kan şekerini düzenlediği için diyabet hastalarının çok aşırıya gitmeden tüketmelerinde
- sakınca görülmemektedir.
- Prostat ve meme kanseri oluşma riskini azaltır.
Türkiye’de Yetişen Zeytin Çeşitleri
Türkiye zeytin yetiştiriciliği açısından oldukça zengin bir ülkedir. Ülkemizde yetişen belli başlı zeytin türleri şunlardır;
- Edremit (Ayvalık) Zeytini: Çanakkale’de, Ege Bölgesi’nde Körfez çevresinde ve İzmir’de, Akdeniz kıyısında Adana ve Antalya’dan Mardin’e kadar uzanan topraklarda yetiştirilmektedir. Bu bölgelerde yetişen Edremit zeytininin yağı hem kimyasal açısından hem de duyusal açıdan birinci sıradır. Bu zeytin türü soğuğa belli dereceye kadar dayanıklı olabilmektedir
- Büyük Topak Ulak Zeytini: Genellikle Akdeniz’in doğusunda ve Güneydoğu Anadolu civarında yetişmektedir. İskenderun, Erdemli, Tarsus, Anamur, Seyhan civarında yetiştiriciliği yapılır. Yeşil çizme zeytin olarak satılır ve iridir ve tadı da lezzetlidir. Soğuk havalara ve kuraklığa karşı çok hassasiyetli değildir.
- Çakır Zeytin: İzmir ve civarında yetişen bir zeytin türüdür. Özellikleri bakımından 5.sırada yer alır. Bu yörenin zeytini yeşil sofralık zeytin olarak da kullanılır.
- Çekişte Zeytini: İzmir’in Kiraz, Ödemiş ve Torbalı ilçelerinde, Aydın’ın Nazilli ve Yenipazar ilçelerinde yetiştirilir. Yetiştirildiği bölgelerde yeşil kırma zeytin olarak kullanılır. Verimli ağaçları vardır ve soğuğa karşı hafif dirençlidir.
- Çelebi Zeytin: Bursa’nın Orhangazi, İznik ilçelerinde, Kocaeli’nin merkezinde ve Gölcük ilçesinde yetiştirilmektedir. Yeşil sofralık zeytin olarak kullanılmaktadır. Meyveleri oldukça iridir. Ağacı soğuğa karşı çok duyarlı değildir.
- Domat Zeytini
- Edincik Su Zeytini
- Eğriburun Zeytini
- Erkence Zeytini
- Gemlik Zeytini
- Halhalı Zeytini
- Kalembezi Zeytini
- Kilis Zeytini.
